Alle berichten van Olga Leever

workation via Interrail

Een laptop, internet en een telefoon: meer heb ik niet nodig om mijn werk te kunnen doen. En dus werk ik nu eens vanuit huis, soms op kantoor en dan weer op locatie bij een opdrachtgever. Sinds een paar jaar klap ik mijn laptop ook weleens open in Zuid-Europa. Op Lesbos bijvoorbeeld. In València. En de afgelopen weken in Spanje, Portugal en Frankrijk.

Samen met mede-onderneemster Anneke Laverman pakte ik op 10 mei opnieuw de trein om op werkvakantie te gaan. Dit keer kozen we Lissabon als bestemming. ‘Zeer geschikt voor digital Nomads’, stond in de omschrijving van onze AirBnB.

Waarom ik graag op workation ga

Werken tijdens mijn vakantie deed ik voor het eerst in 2018. Ik was drie weken op Lesbos en had mijn laptop bij me, zodat ik kon bloggen en Netflixen. Na een week belde een klant me op met een spoedklus. Hij wist niet dat ik met vakantie was. Ik aarzelde even, maar dacht: ‘Hij hoeft niet te weten dat ik in Griekenland ben. Ik kan deze klus prima doen!’ Het was een dagje werk. En ik was alleen. Niemand om me heen die het me kwalijk nam dat ik die dag koos voor werken in plaats van een boottocht of museumbezoek.

Ik vond het heerlijk om een herschrijving te maken onder de wuivende palmen. Ik hoorde de krekels zingen, voelde een zwoel briesje strijken langs m’n gezicht. Meteen wist ik: dit ga ik vaker doen. Het is zo fijn om in een afwisselende omgeving te werken. Het houdt me scherp als ik niet steeds hetzelfde uitzicht heb. Tijdens mijn workations sta ik vroeg op, werk een uurtje of vijf en ga dan op pad. Ik ben tijdens die uren gefocust aan het werk, omdat ik mijn tijd goed wil benutten. Zo kan ik in de middag heerlijk genieten van een stadswandeling, museum, het strand en een drankje met tapas erbij.

Waarom ik met de trein reis

Vorig jaar koos besloten Anneke en ik samen met de trein naar Spanje te reizen. Dat beviel ons zo goed, dat we najaar 2022 met de trein naar Berlijn gingen. Want voor digital nomads is reizen met de trein een zegen. Je kunt lekker werken onderweg, komt in contact met allerlei mensen en bent je veel bewuster van je omgeving. En, het belangrijkste argument: het is vele malen duurzamer dan vliegen.

Ik reisde met een Interrail-pas. Met zo’n pas kun je voor een vaste prijs een aantal keer de trein pakken binnen Europa. Ik kocht een pas met vijf treinreizen. Naar Lissabon kun je onmogelijk in één dag reizen met de trein. Wij kozen er daarom voor om een dag in Barcelona te zijn, twee dagen in Madrid en dan door te gaan naar Lissabon.

De reis van Madrid naar Lissabon konden we helaas niet in één keer maken. In Spanje moet je altijd aan het loket reserveren voor je treinreis – dat is online niet mogelijk. Zodra wij in Madrid aankwamen, gingen we in de rij staan bij het loket om deze reservering te maken. Maar de juffrouw achter het loket stelde ons teleur: op de dag dat wij wilden reizen, ging er alleen nog een trein tot Badajoz (een plaatsje vlakbij de grens tussen Spanje en Portugal). We hadden dus nog een tussenstop én een extra overnachting. Als doorgewinterde treinreizigers zuchtten we eens diep en haalden hier onze schouders over op. Met het boemeltje tussen Badajoz en Lissabon kwamen we uiteindelijk toch op onze bestemming aan.

In Lissabon verbleven we ruim een week en reisden daarna naar Bayonne in Zuid-Frankrijk. Daar waren we nog twee nachten, waarna we in één dag terugreisden naar Utrecht. We maakten dus een rondje door Europa. Zo’n 6500 kilometer legden we af.

Zo wordt jouw workation een succes

Op werkvakantie gaan is een luxe. Dat realiseer ik me goed. Ik kan het betalen en ik kan thuis gemist worden: mijn kinderen zijn de deur al uit. Met mijn eigen bedrijf kan ik bovendien gaan en staan waar ik wil.

Kun jij dat ook, en spreekt de lokroep van de ‘digital nomad’ je aan? Dan zou ik je zeker aanraden ook eens met je laptop op reis te gaan! Ik geef je een paar tips:

  • Zoek een appartement dat aanvoelt als een tweede huis. Let op de inrichting, kijk of er een goede tafel of bureau is. Probeer er ook achter te komen of je in een rustige straat terechtkomt.
  • Voorkom dat jij steeds dat bevroren en zwijgende beeld bent tijdens Teamsmeetings. Kijk daarom of er betrouwbare wifi is in je appartement als je jouw AirBnB-reservering doet.
  • Maak afspraken met je klanten. Of, als je in dienst bent, met je werkgever. Tijdens een workation is het namelijk lastiger om je 8-urige werkdag aan te houden. Ik heb mijn vaste opdrachtgevers verteld op welke momenten van de dag ik bereikbaar was. En in mijn out-of-officereply vertelde ik dat ik minder uren beschikbaar was dan normaal.
  • Bedenk of je in je eentje wilt reizen of met een collega of mede-ondernemer. Of kies een bestemming waar veel digitale nomaden aan het werk zijn. Misschien kun je ook op workation met je liefdespartner – maar liefst als hij/zij/hen óók aan het werk is en niet verwacht dat jij dagelijks beschikbaar bent voor leuke uitstapjes.
  • Kies voor een land of stad waar jij het wel een tijdje uit kunt houden. Zelf ga ik het liefst naar een grote stad, omdat cultuur en horeca daar onder handbereik zijn. Lissabon is geliefd bij digitale nomaden, las ik in dit artikel in het AD: de top 10 van favoriete workation-bestemmingen.
  • En tot slot: plan je agenda niet té vol. Want een workation moet wel een beetje leuk blijven. Je zit niet voor niets te werken in een nieuwe en adembenemende omgeving!

Wachtend op de trein of op de bus, in de trein of in de AirBnB in Lissabon: de afgelopen weken werkte ik voor verschillende klanten aan hun nieuwsbrieven, een aanbesteding, de eindredactie van een magazine en een blogreeks.

Park Güell, Barcelona

Vrouwendagkorting

‘Welke vrouw in jouw omgeving verras jíj met een bloemetje op 8 maart? Profiteer nu van onze deal!’ ‘Tijd om je kast te vullen met de nieuwste voorjaarsmode. Natuurlijk met Vrouwendagkorting!’ ‘Verwen jezelf met een van onze beautyproducten. Nu, op Internationale Vrouwendag, wel héél voordelig!’ 

Ik citeer uit advertorials die ik de afgelopen dagen zag voorbijkomen. Woestmakend dat zelfs Internationale Vrouwendag als een soort Black Friday wordt gezien. Clara Zetkin, de Duitse socialist die in 1910 voorstelde om 8 maart uit te roepen tot Internationale Vrouwendag, zou zich omdraaien in haar graf. Lees op de website van Atria over het ontstaan van Vrouwendag

‘Jezelf verwennen’ ..?

Nee, confectie- en cosmetica-industrie. Het draait vandaag niet om ‘jezelf verwennen’. Het draait om gelijke rechten en gelijke kansen. Om aandacht voor wereldwijde onderdrukking en discriminatie van meisjes en vrouwen. En dat is, sinds de allereerste vrouwendemonstratie in 1908 in New York, nog altijd nodig. 

Geweld tegen vrouwen

O ja, is dat zo? Zeker. Een paar feiten en cijfers uit Nederland:

  • In Nederland is een derde van alle vrouwen niet economisch zelfstandig (bron: Emancipatiemonitor CBS 2022). Op zich niet erg, als je hier zelf voor kiest. Maar kom je plotseling alleen te staan, dan heb je een probleem. Alleen al een huis vinden is in deze situatie onmogelijk (ook als je wél economisch zelfstandig bent trouwens, maar dat terzijde 😉 )
  • Uit dezelfde Emancipatiemonitor: 1 op de 10 vrouwen krijgt ongewenste seksuele aandacht op het werk.
  • Al jaren wordt geklaagd over de ‘feminisering van het onderwijs’. Ruim 80% van de docenten in het basisonderwijs is vrouw. Zeker, het zou fijn zijn als kinderen mannelijke en vrouwelijke rolmodellen hadden. Maar tot 30 jaar geleden zaten leerlingen standaard tegen mannelijke leraren aan te kijken. Zou daar toen ook over zijn geklaagd ..?
  •  De gemeente Rotterdam gebruikte een algoritme om te berekenen wie de hoogste kans had om fraude te plegen. Wie moesten er vooral bij de gemeente langskomen? Dat waren alleenstaande vrouwen die niet goed Nederlands spreken, blijkt uit recent onderzoek

En dan zijn deze voorbeelden uit ons eigen land nog mild. Denk aan de wrede behandeling van vrouwen in Iran die protesteren tegen het gebrek aan vrijheid en de strenge kledingvoorschriften. De extreme golf van verkrachtingen in India – de EU spreekt van een zorgwekkende trend van seksueel geweld. Dichter bij huis wordt verkrachting, zoals zo vaak tijdens oorlogen, ingezet als wapen: Russische soldaten krijgen niet alleen geweren en granaten, maar ook Viagra mee naar Oekraïne. Ook femicide is een groot probleem: per uur worden wereldwijd vijf vrouwen en meiden vermoord door een familielid of ex, alleen omdat ze vrouw zijn. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport over femicide van UN Women en UNODC

Onbeperkt leefbaar

Geen gezellige voorbeelden, ik geef het toe. Ze staan in schril contrast met een fijn dagje sauna of online shoppen. En als je dat doet vandaag: het is je van harte gegund. Maar laten we op z’n minst even stilstaan bij al die slachtoffers van oneerlijke behandeling, geweld en intimidatie. En bij alle sterke vrouwen die strijden voor meer vrijheid en gerechtigheid. Of onze mond opendoen als we zélf getuige zijn van onrecht. Zodat de wereld ooit, voor alle vrouwen en mannen, onbeperkt leefbaar is – het thema van deze Vrouwendag. 

Foto: Raquel García via Unsplash

2022: mijn vijf inzichten

Lijstjes over 2022 zijn er genoeg: in de kranten lees je de hoogte- en dieptepunten van dit roerige jaar. Van mij geen ’the best of’. Wel een persoonlijke terugblik op het jaar aan de hand van vijf (her)ontdekkingen: 

Live ontmoeten is leuker

Wat was het afzien, de vele maanden met videocalls in 2020 en 2021. En als je elkaar dan live zag, moest je afstand houden. Dat was vast veiliger, maar funest voor de verbinding. Begin 2022 zat Nederland wéér in een strenge lockdown. Ik had geluk: in januari ging ik onverwacht een weekje naar Valencia. Daar kon ik ineens weer cafés binnenlopen. Het raakte me. En ook in Nederland kon ik mijn geluk niet op toen ik weer kon afspreken in de horeca. Cafés en koffietentjes zijn de huiskamers van de stad. Mensen moeten elkaar daar kunnen treffen. Ook fijn trouwens dat we weer familiefeestjes konden vieren. Gewoon thuis. Met veel mensen. De trouwdag van pa en ma bijvoorbeeld. De terugkomst van dochter na haar verblijf in Spanje. En de 25e verjaardag van zoon. O, en laat ik de Utrechter Ondernemers Borrel niet vergeten! Bekijk hier een impressie van de kerstborrel van vorige week 

Cultuur inspireert 

‘Het kan weer’ was in 2022 een veelgehoorde, gelukzalige uitspraak. Eindelijk weer naar festivals. Musea. Het theater. Dansen. Ik ben met mijn Paradepas wel vijf keer naar de Parade geweest deze zomer, ik ging naar Koningsnacht in Utrecht en Koningsdag in Amsterdam, bezocht het Seksfestival, danste bij Slapen kan Altijd nog en de Dabke Night, bezocht lezingen van Studium Generale, ging naar Kunstenfestival Watou, was bij het concert van Spinvis, bij Figaro van Holland Opera, bij de Utrechtse stadsopera Trijn ter ere van 900 jaar Utrecht, op het Bevrijdingsfestival.

Lees verder onder de foto

de Parade 2022 in het Utrechtse Moreelsepark

En dan was er nog het Tekstnetfestival, waarop we het 32-jarig bestaan van de vereniging vierden. En het 50-jarig jubileumfeest van de Janskerk, het Jansfest. Meer dan andere jaren drong tot me door: het is bijzonder dat dit kan. Dat we probleemloos met zoveel mensen samen kunnen zijn. Dat ik in staat ben de entree te betalen. Daar ben ik dankbaar voor. Cultuur verrast en ontroert, geeft stof tot nadenken, brengt me op nieuwe ideeën. En het allermooist is het als je dit kunt beleven samen met anderen. 

Reizen door Europa kan prima per trein 

Ik heb heel wat internationale treinreizen gemaakt dit jaar! In maart naar Parijs. In mei naar Valencia. En in het najaar naar Berlijn. Dochter bracht me op het idee: zij pakte de trein naar Spanje omdat ze als Erasmusstudent alleen een duurzame reis vergoed kreeg. Dat wilde ik ook eens proberen! Ik geef toe: vliegtickets kopen is makkelijker en goedkoper. Maar reizen met de trein is zoveel leuker. Je ziet het veranderende landschap aan je voorbijtrekken. Je hebt gesprekken met medereizigers. Je vertraagt je tempo. En het is veel beter voor de aarde. Zo is de CO2-uitstoot van een vliegreis naar Spanje 669 kilo – die van de trein slechts 44. 

Treinplannen voor 2023 ben ik al aan het maken. Zo lijkt het me fantastisch om mijn lievelingseiland Lesbos te bezoeken per trein en per boot. Het duurt een paar dagen, maar het kan! 

Werken kan overal   

Op Lesbos ben ik ermee begonnen: werken in het buitenland. Lekker een paar uurtjes schrijven en dan naar het strand. Dit jaar deed ik dat weer, samen met Anneke. In de drie weken dat ik in Valencia was, heb ik een dag of tien gewerkt. Dit beviel ook Anneke zo goed, dat we besloten dit vaker te doen. En dus was ons reisje naar Berlijn in november ook een ‘workation’. In 2023 volgen er meer van dit soort werkreizen! 

Ook mijn vaste werkplek veranderde dit jaar. Bij My Office was het heel fijn werken, maar ik had een flinke reistijd. Ik wilde naar het centrum van Utrecht. Na een paar dagen proefwerken bij verschillende bedrijfsverzamelgebouwen, koos ik voor Creative Valley aan het Utrechtse Stationsplein. Een topplek!  Lees meer over mijn nieuwe kantoor

Bankhangen moet 

Wie fulltime werkt en veel mensen ontmoet, heeft ook tijd nodig om te niksen. Compleet niksen gaat mij niet lukken – naast mijn betaalde opdrachten doe ik vrijwilligerswerk. Zo ben ik co-voorzitter van wooncoöperatie Casa Calor en ben ik dit jaar bestuurslid geworden van mijn beroepsvereniging Tekstnet. Daarnaast stream ik af en toe op zondag de vieringen vanuit de Utrechtse Janskerk. Maar áls ik dan bankhang, mag ik graag een boek lezen of series kijken. Tijdens de lockdowns heb ik Netflix en NPO Start echt leren waarderen. Favorieten van het afgelopen jaar waren Rita, De geniale vriendin en 10 pour cent. 

Bij dat bankhangen is vaak een kat betrokken. Tot mei dit jaar was dat de roodharige Koosje, die helaas is ingeslapen. Lees hier Koosjes In Memoriam Sinds half september is Pommetje mijn nieuwe huisgenoot. Een wildebras die óók graag op schoot zit.

Opladen en tot rust komen doe ik verder in de Janskerk, de Mariakapel van de Catharinakathedraal of op Keiland, waar ik dit jaar voor het eerst met mijn vriend en zijn kinders was. Corona gaf me eveneens een pauzemoment: in augustus had ik dan eindelijk twee streepjes bij de covidtest. Gelukkig was ik niet erg ziek én hadden we in Nederland een hittegolf. Ik lag dan ook vrijwel de hele week in een opblaasbad boeken te lezen. Die boeken liggen ook nu weer klaar. Dus ga ik lekker bankhangen naast de kerstboom. Ik wens jou een heel mooi 2023!  

met de trein naar Spanje 

Fotocollage met treincoupé met vier stoelen, uitzicht op een akker, uitzicht op zee, station Perpignan, station Valence en de trein naar Montpellier

Een vliegticket naar Spanje heb je met een paar muisklikken gekocht. Wil je met de trein, dan kan het boeken en reserveren je tot wanhoop drijven. Jammer, want reizen via het spoor is zoveel duurzamer. Om je op weg te helpen schreef ik deze blog.

In januari vertrok dochter met de trein naar València. Als Erasmusstudent kreeg zij haar reis alleen vergoed als ze koos voor duurzaam vervoer. Geïnspireerd door dit voorbeeld besloot ook ik de trein te nemen toen ik haar ging bezoeken. Vriendin en mede-onderneemster Anneke, die regelmatig naar Zuid-Spanje reist, ging met me mee. Maar een treinreis naar Spanje boeken bleek een flinke uitdaging!

‘Geen verbindingen gevonden’

Bij een internationale treinreis denk ik als eerste aan NS International. Op de website vul je eenvoudig je vertrekpunt en je bestemming in. Vaak gaat dit goed. Maar vul je als reisdoel ‘València’ in, dan lees je: ‘geen verbindingen gevonden’. Oké, Barcelona proberen dan? Dit is immers zo’n 350 kilometer noordelijk van València. Maar ook dat is niet mogelijk: de reactie op het scherm is ‘alleen dienstregeling, niet te boeken’. Op dit soort momenten mis je een mens, die kan uitleggen hoe het zit. En dus vroeg ik om opheldering bij het NS-loket in de stationshal. Wat blijkt: voor de trein in Spanje moet je een plaats reserveren. En dat is online niet mogelijk bij de Spaanse spoorwegen.

Googelen naar treinreizen bood ook geen soelaas. Sterker nog, we kregen als derde zoekresultaat ‘vliegtickets naar València’. Alsof zelfs de zoekmachines ons deze onzalige wens uit het hoofd wilden praten.  

Reizen naar Spanje via Interrail: zo werkt het

Dochter hielp ons uit de brand: zij adviseerde Anneke en mij de Interrail-pas. Hiermee reis je vier keer binnen een maand met de trein door heel Europa voor €246. Gemiddeld is dat nog geen €62 per treinreis! Interrail heeft overigens regelmatig aanbiedingen, waardoor je je pas tegen een lager tarief scoort. Er zijn verschillende soorten passen te koop; je kunt bijvoorbeeld ook een pas kopen waarmee je meer dan vier reizen kunt maken. Je reis plannen gaat als volgt: 

  • Je kiest je pas. Jongeren betalen minder dan volwassenen, en ook het aantal reizen dat je wilt maken zorgt voor een prijsverschil. 
  • Je maakt een account aan en plaatst de Interrail-app op je telefoon. 
  • Je kiest je bestemming en ziet nu de opties voor treinen en tijden.
  • Je kiest je treinen en plaatst reserveringen. Voor Frankrijk en Spanje is dat reserveren cruciaal. Hogesnelheidstreinen kom je zonder reservering niet in.
  • De reserveringen voor de trein naar Brussel en Zuid-Frankrijk stuurt Interrail je op via de mail. Het is belangrijk om de reserveringen uit te printen, je moet ze in elke trein laten zien. Het reserveringsbewijs voor de trein naar Barcelona wordt per post opgestuurd.
  • De reservering van Barcelona naar València moet je zelf kopen op het station van Barcelona.

Wat zijn de plus- en minpunten van een treinreis naar Spanje? Ik zet de voor- en nadelen even voor je op een rij.

De voordelen

  • Reizen per trein is veel beter voor het milieu. De CO2-uitstoot van een vliegreis naar Spanje is 669 kilo; die van de trein slechts 44 (bron: BetterPlaces). 
  • Je reist comfortabel. De Franse hogesnelheidstreinen hebben ruime zitplaatsen met een stopcontact, zodat je onderweg je telefoon of laptop kunt opladen. Heb je geen zin meer in zitten, dan maak je een wandelingetje door de trein. Of je gaat in de restauratiewagon een tijdje aan één van de hoge tafels staan. 
  • De restauratiewagon biedt warme broodjes, salades en diverse dranken (ja, ook wijn en bier). Je kunt tijdens het overstappen ook je versnaperingen in de stationskiosk kopen. Dan heb je meer keus en betaal je minder.
  • Je kunt lekker werken onderweg, met je laptop op de uitklaptafel bij je stoel. We zagen zelfs een trein met een flexwerkplek, ‘le bureau’. Zelf koos ik er op de heenweg voor om mijn laptop in de tas te laten. Ik dook heerlijk in een boek (eindelijk begon ik aan Het Smelt van Lize Spit; ik had het boek voor de helft uit bij aankomst in València).
  • Je hebt genoeg mijmertijd. Het ‘trage’ reizen heeft als voordeel dat je het veranderende landschap aan je voorbij ziet trekken.  In het grensgebied tussen Frankrijk en Spanje reden we zelfs een tijdje langs de zee! 

De nadelen 

  • Zoals hierboven al geschetst: het boeken van de reis naar Spanje was een behoorlijke uitzoekerij. Ik hoop dat dit in de toekomst makkelijker wordt, zodat een treinreis echt concurreert met een reis per vliegtuig.  
  • Tijdens de reis naar Spanje moet je diverse keren overstappen. En dat levert lichte stress op. Zo was onze overstaptijd bij Brussel slechts zeven minuten. Wij bereidden ons hier, op advies van mijn dochter, goed op voor. Anneke zette het alarm van haar telefoon zodat we vijf minuten voor Bruxelles-Midi alvast met onze koffers bij de deur klaar stonden. We vroegen de conducteur of hij wist waar onze trein naar Montpellier vertrok. Hij was zeer behulpzaam en liep zelfs mee naar het juiste perron. De overstap in Barcelona was spannend omdat we op dit station zelf reserveringen voor de trein naar València moesten kopen. Ook hier vroegen we meteen om hulp en werden naar het juiste loket verwezen. Geen overbodige luxe, want het station van Barcelona is enorm groot en hectisch. Ik was blij dat ik in de juiste trein zat – hadden we deze gemist, dan konden we pas de volgende dag verder reizen.  
  • De reis duurt langer. Onze reistijd van Utrecht naar València was vijftien uur. Ga je met het vliegtuig, dan duurt dit (inclusief reis naar het vliegveld, inchecken, douane etc.) slechts een uurtje of vijf. 
  • Het reizen per trein is iets duurder dan met het vliegtuig, zeker als je via een prijsvechter vliegt. Op zich is de Global Pass van Interrail niet duur, zeker als je ziet wat je ervoor krijgt. Maar je moet wel bijbetalen voor de reserveringen. Per trein is dat al snel €10 tot €20. Voor onze reis betekende dit bijna €70 extra.

Onthaasten 

Kortom: het vraagt even wat voorbereiding, maar wil je geen last hebben van vliegschaamte, dan is de trein binnen Europa een prima alternatief. Het onthaasten begint zodra je de trein instapt! 

Over onze terugreis op 1 juni schreef Anneke een blog, inclusief 7 tips om via Interrail door Europa te reizen: Van Barcelona naar Utrecht, lukt dat zonder online reservering?

Olga met hoed, Anneke met zonnebril in de trein bij het raam

lange mauwen

Negen foto's van Koosje, een roodharige kat. We zien Koosje op de bank, op de trap, kijkend naar een blikje voer, Koosje samen met een roze flamingo-gieter, Koosje in de keuken kijkend naar het aanrecht waarbij een man met een mes staat. En Koosje met een filter waardoor het lijkt alsof ze een brilletje op heeft.

Koosje is gisteren van ons heengegaan. Ze is achttien jaar geworden. Het is zó stil in huis. Geen trippelende voetjes die met me mee de galerij aflopen als ik vertrek. Geen gestommel op de trap als ik thuiskom. Geen doordringend gemiauw rond etenstijd. Geen gesnor op het dekentje onder mijn bureau tijdens het werken. Koosje komt nooit meer terug.

Hoe Koosje bij ons kwam

Veertien jaar geleden haalden we Koos uit het asiel. Zij en Kitty waren onafscheidelijk , lazen we op de site. We kregen de dames alleen als duo mee. Geen probleem, gezellig juist. Helaas kregen beide dieren na korte tijd een infectieziekte. Kitty overleed. En ook Koosjes leven hing aan een zijden draad. Maar Koos krabbelde op. Ze was ineens de enige kat in huis, in ons toen nog zeskoppige gezin. We snelden opnieuw naar het asiel en zorgden voor gezelschap: Máxima. De dieren gedoogden elkaar, maar Koos bleef altijd de baas in huis. Ze nam het lekkerste plekje in op de bank. En zette ik het eten klaar, dan wachtte Max lijdzaam af tot ook zij door Koosje tot de voerbak werd toegelaten. Máxima is al een tijd niet meer in ons midden, Koos was de afgelopen anderhalf jaar enig dier. 

Miauw

Koosje was een extraverte kat. Ze mauwde veel en luid. ‘Lange mauwen’ noemde mijn ex haar kenmerkende gekakel. Je kon hele gesprekken met haar voeren:

– Koosje?

– Mauw.

– Koos.

– Miauw.

– Koosje toch!

– Miaaaaaaaauw.

– Wat zeg je Koosje?

– Maaaaaaaaaaaaaaaauw! 

Snapchat-filters

Toen de kinderen ouder werden, was Koos regelmatig het mikpunt van spot. Bijvoorbeeld als ze de huiskamer uit wilde en zich ostentatief mauwend naast de dichte deur posteerde, smartelijk omhoogkijkend naar de deurklink. De deur werd dan pesterig op zo’n klein kiertje opengedaan, dat Koos er nog steeds niet doorheen kon. Ze werd dan steeds verontwaardigder. Hilarisch was het als ze tijdens het eten bij ons aanschoof. Ook zij zat dan op een stoel. Haar kopje stak net boven de tafel uit. 

Altijd werden de nieuwste Snapchat-filters op haar uitgeprobeerd. We hebben foto’s van Koos met bril of puntmuts, met een kubistisch kopje of griezelig grote ogen. Ze figureert in vele filmpjes. Ook ik maakte tientallen foto’s per week van het dier. Ze was nou eenmaal altijd in de buurt. Tijdens het koken zat ze op de keukenstoel en volgde met priemende ogen mijn verrichtingen aan het aanrecht. Tijdens het Netflixen zat ze tussen ons in op de bank. Hing ik de was op, dan kwam ze naar boven. In coronatijd liet ze zich regelmatig horen tijdens videocalls, vooral na 16.00 uur (= bijna etenstijd). ‘Ah, daar hebben we Koos’, riepen mijn klanten dan. Ook tijdens telefoongesprekken praatte ze mee. Vooral als ik op de bank zat te bellen, kon ik mijn gesprekspartner soms met moeite volgen vanwege een achter mijn hoofd heen en weer drentelende, luid orerende Koos. Alleen tijdens het stofzuigen maakte ze zich uit de voeten. En op Oudjaarsdag was ze ook uit beeld: dan was Koos steevast achter de wc-pot te vinden.

Vermist

Koosje is één keer kwijtgeraakt, een paar maanden na mijn verhuizing. De kinders en ik printten A4’tjes met de tekst ‘KOOSJE VERMIST’ en hingen die op in de buurt. Ook op de site van Amivedi verscheen haar portret. Twee dagen na Koosjes vermissing ging ik ’s nachts met een nieuwe date mee naar huis. Hij en ik bevonden ons net in de slaapkamer, toen ik mijn telefoon hoorde in mijn handtas onderaan de trap. Continu bleef de ringtoon overgaan. Ik liep naar beneden en kreeg een wijkgenoot aan de telefoon. Zij meende Koosje gezien te hebben. Tot ongenoegen van de ‘het is maar een kat’ brommende meneer kleedde ik me aan. Ik fietste als een speer naar huis. Koos bleek zich twee straten verderop onder een auto verschanst te hebben. Wat was ik blij! Van de date heb ik nooit meer iets vernomen. Al snel vond ik een date mét kat. Dat zijn de beste.

Vaarwel Koos

Koos, ooit een kat met overgewicht, vermagerde snel de laatste tijd. Een paar weken geleden bleek ze een tumor bij haar kaakje te hebben. Op haar gezegende leeftijd was opereren zinloos. Zoon en ik reden gisteren voor de laatste keer met haar naar de dierenarts. Daar is ze vredig ingeslapen. Lieve Koos, we missen je nu al.  

waarom ik meedoe aan het Woonprotest

Konijnen graven holen. Vogels bouwen nestjes. Beren betrekken een grot. En ook mensen hebben behoefte aan een veilige, beschutte plek: een thuis. Maar anders dan dieren kunnen wij niet zomaar wonen waar we willen. Sterker nog: een huis wordt steeds meer een luxeartikel. We zijn in Nederland in een wooncrisis beland die zijn weerga niet kent. 

Verhuizen? Onbetaalbaar

Bij veel stappen die je in het leven zet, hoort een verhuizing. Je gaat studeren in een andere stad. De kinderen zijn het huis uit en je wilt kleiner wonen. Je gaat samenwonen met je geliefde. Of je relatie loopt op de klippen en je zoekt ieder een eigen huis.

Wil je zo’n stap kunnen zetten in Nederland, dan moet je veel geld meebrengen. De prijzen van koopwoningen waren in juni 2021 maar liefst 70% hoger dan in juni 2013, berekende het CBS. Het aanbod aan koopwoningen is kleiner dan ooit sinds 1995, terwijl de vraag hoog blijft. Kopen is bijna niet meer te doen. Aspirant-kopers gaan tot het uiterste om zo’n schaarse woning te bemachtigen. Bieden boven de vraagprijs is gewoon geworden. Het gebeurt bij bijna vier van de vijf aankopen, schrijft Trouw.  

‘Starters’woningen

De allergoedkoopste (en piepkleine) woningen in de grote steden hebben prijzen van rond de €300.000,-. Ze worden optimistisch ‘starterswoningen’ genoemd. Maar starters zijn helemaal niet in staat om een hypotheek te krijgen voor een huis van 3 ton. Hiervoor moet je bruto €60.000 verdienen en minimaal €4000 spaargeld hebben. Wil je in je eentje een huis kopen zonder financiële steun van je ouders of een smak geld uit bijvoorbeeld een erfenis, dan ben je kansloos. Dat geldt overigens niet alleen voor jongeren. Ook veertigers die na een relatiebreuk weer op de woningmarkt terechtkomen zijn starters. 

Hoge huren

Huren dan maar? Voor sociale huurwoningen gelden, wederom in de steden, wachttijden van minstens 10 jaar. NOS deed er in april van dit jaar onderzoek naar. Betaalbare vrijesectorwoningen zijn er bijna niet: steeds vaker worden goedkopere panden opgekocht door beleggers, die de woningen vervolgens voor €1500 of meer per maand verhuren. Zo wordt de krappe bovenwoning waar mijn oma woonde, in het Amsterdamse Bos en Lommer, nu verhuurd voor €2500. Tot voor kort was de huurprijs €500,-.

Zeker, er wordt best veel gebouwd, ook in mijn stad Utrecht. Maar al deze woningen hebben hoge huren. Zelfs nieuwbouwstudentenkamers hebben huurprijzen vanaf €750,-. 

Een eigen, betaalbare plek

Net als dieren willen mensen zélf een plek zoeken waar ze willen wonen. Alleen, of samen met de mensen van wie ze houden. Anders dan bij het konijn, de vogel en de beer zijn wij mensen bereid om te betalen voor ons thuis. Maar het is schandalig als dat huis de helft of driekwart van ons inkomen opslokt. Je hebt ook nog geld nodig om van te leven. 

Het maakt me boos dat wonen alleen nog mogelijk is als je veel geld verdient of een flinke som geld van anderen krijgt. Hard werken en sparen, het credo dat ik van huis uit heb meegekregen, is niet genoeg. Hoewel ik vijf dagen per week werk, ben ik niet in staat een woning te kopen in mijn eigen stad. Ik maak me zorgen over mijn kinderen, die nu nog op kamers wonen: hoe vinden zij straks betaalbare eigen woonruimte? En ik maak me boos over de veranderingen in mijn eigen wijk: huizen worden opgekocht door beleggers, waardoor ze veranderen in huurwoningen met exorbitant hoge prijzen of studentenhuizen. Dit maakt mijn wijk steeds minder gemêleerd.

Daarom doe ik mee aan het Woonprotest

De grens is bereikt. Het moet anders. Een huis is geen luxe: het is een basisvoorwaarde om te kunnen leven. Ik steun daarom van harte het Woonprotest, een beweging van actiegroepen en organisaties die de komende tijd protesteren voor een radicale verbetering in het woonbeleid. 

Ben je er ook bij op 12 september? 

Foto: Mika Baumeister op Unsplash

de opmars van de ‘influencer’

Een foto van mijn theepot: dat was mijn allereerste Instagrampost, tien jaar geleden. Instagram was het eerste platform waar je filters kon gebruiken. Een openbaring!

Inmiddels is Instagram het domein van jongeren, celebrity’s en influencers. En kennelijk wordt gedacht dat de doorsnee ondernemer ook een graantje van dat ‘influencen‘ wil meepikken. Want steeds vaker krijg ik advertenties van Instagramgoeroes in mijn timeline. Wil ik niet véél meer volgers? Of zou ik willen leren hoe ik meer verkoop via Instagram?

Voor Tekstnet schreef ik een blog over de tekstschrijver als influencer. Mijn conclusie: ik wil zeker beïnvloeden, maar dan op een manier waar mijn klanten iets aan hebben. Laat mij lekker mijn kattenfoto’s of sneeuwkiekjes op Insta zetten. LinkedIn: dát gebruik ik voor mijn werk!

Lees hier mijn blog De tekstschrijver als influencer

2021: dit kan nog wél

2020 was een jaar van omdenken. Door de coronamaatregelen vielen uitjes buiten de deur en spontane ontmoetingen weg. En de komende maanden zal dat ongetwijfeld zo blijven. Wat kan nog wél? 

  • Wandelen! Ik heb nog nooit zoveel stappen gezet als tijdens de afgelopen maanden. Gewoon in mijn eigen wijk. Langs de Utrechtse singel. Of in Amelisweerd. En elke keer zie ik weer nieuwe dingen. Muurschilderingen en muurgedichten. Videokunst. Eeuwenoude bomen. Het bankje waar dichter Leo Vroman voor het eerst zijn latere vrouw kuste. Onderweg nemen mijn wandelmaatje en ik een koffie to go erbij. Bijvoorbeeld van Koffie Leute, dat speciaal voor deze meeneem-pleur de munteenheid Pleuro bedacht.  
  • Lezen! Ik ben, tussen twee lockdowns door, weer lid geworden van de bibliotheek. De nieuwe natuurlijk, op de Neude. Een paradijs. Voorheen maakte ik alleen in de vakanties tijd voor een boek. Nu verslind ik romans, ’s avonds op de bank.
  • Luisteren! Ik heb op Blendle mijn favoriete mix gemaakt van bladen en onderwerpen. Iedere ochtend en avond stelt Blende op basis hiervan een luisterprogramma voor me samen (heel slim gedaan: de voorleesronde begint altijd met het persoonlijke: ‘Hé Olga! Goeiemorgen / middag /avond’). En ik luister naar podcasts via Soundcloud, NPO of De Correspondent. Lekker, om voor je uit te staren en te worden voorgelezen. 
  • Kijken! Iedereen om me heen keek al jaren Netflix-series. In november 2020 schakelde ik ook maar eens in. Tv-kijken vind ik meestal saai, programma’s als Heel Holland Bakt, Boer Zoekt Vrouw enzovoort zijn absoluut niet aan mij besteed. Hooguit kijk ik eens een documentaire. Maar dat een serie kijken zo ontspannend kon zijn wist ik niet! Je bent even helemaal in een andere wereld. Soms urenlang.
  • Thuiswerken! Hoewel ik met een paar andere zzp’ers een heerlijke kantoorruimte huur, werk ik sinds corona een groot deel van de week thuis. Eerst deed ik dat aan de keukentafel. Toen zoon het huis uit ging, heb ik zijn kamer een paar maanden onaangeroerd gelaten. Stel dat het studentenhuis hem niet beviel, dan kon hij zo weer terug. Maar hij heeft het enorm naar zijn zin bij De Sterren. In de zomer besloot ik dan ook de kamer op te knappen. En gele muur, junglebehang, planten, een hangstoel … het is een fijne plek geworden. Voor het eerst in 20 jaar heb ik een eigen werkkamer in huis. Lees verder onder de foto’s
  • Vakantie in eigen land! Zo ging ik dit jaar niet naar Griekenland, maar naar de camping in Nijmegen. Lees meer over mijn belevenissen op Camping de Wereld
  • Zoals gezegd in mijn vorige blog: support your locals, ga thuis uit eten!
  • Online naar het theater en naar lezingen. Hiermee heb je een leuke avond en steun je de zo zwaar getroffen cultuursector. Ik kocht voor oudejaarsavond bijvoorbeeld een ticket voor een streamvoorstelling van Margreet Dolman en Dominee Gremdaat. Tip: een nieuwjaarsvoorstelling van Margreet en de dominee is te zien op 2 januari! 
  • En tot slot: ik koester de vertrouwde mensen om me heen. Ze zijn de moeite waard. Dat waren ze uiteraard ook voor de coronacrisis al. Maar door het hollen en vliegen van voorheen stond ik hier niet altijd genoeg bij stil. Nu wel. Mijn geliefde en ik zien elkaar een paar keer per week. Samen naar het theater of de sauna lukt niet meer, maar wandelen of simpelweg met een wijntje op de bank zitten is ook heerlijk. Dochter en ik waren voor de lockdown veel van huis. We zagen elkaar alleen bij het avondeten (áls dat al gebeurde). Nu lunchen we elke dag tussen onze werk- en studieafspraken door en kijken zo nu en dan een film of documentaire met z’n tweeën. Heel gezellig! Zoon komt regelmatig eten en dan praten we bij, bij pa en ma ga ik op anderhalvemetervisite, met vrienden maak ik een wandeling of hield ik (toen het nog mooi weer was) borrels op mijn dakterras, ik heb leuke en lieve collega’s. En ook de Zoomkoffies en -borrels met vrienden en familie gaan nog wel even door.

Wat 2021 ons verder brengt …?

Grootste, meeslepende plannen voor 2021 heb ik niet: ik ben dankbaar voor de kleine dingen. Tegelijkertijd zijn juist dat de dingen die écht van waarde zijn. Ik hoop dat mijn geliefden, de mensen om ons heen en ik gezond blijven en dat we over een paar maanden weer kunnen genieten van elkaars nabijheid. Dat de spontaniteit terug kan keren in de samenleving. En dat de liefde overwint in een wereld waarin mensen steeds vaker tegenover elkaar staan.

Ik wens je een warm, gezond en gelukkig nieuwjaar!

wat 2020 mij leerde

Van kroegavondjes naar Zoomborrels. Van reis naar Griekenland naar kamperen in Nijmegen. Van nabijheid en spontaniteit naar afstand en zorgvuldig plannen. Mijn terugblik op 2020 is, hoe kan het ook anders, gekleurd door de coronamaatregelen. Het leven werd niet per se slechter, wel anders.  Welke lessen leerde ik uit dit surrealistische jaar? 

Leegte biedt ruimte

Je zou het bijna vergeten, maar het leven in januari en februari was nog ‘normaal’. Voor mij betekende dat: veel afspraken buiten de deur, zowel privé als voor mijn werk. Ik vierde voor het eerst sinds jaren carnaval in Oeteldonk. Ik fietste naar kantoor of werkte bij klanten op locatie. Ik danste bij Slapen kan altijd nog, ging naar de sauna, bezocht de Moesman-tentoonstelling De tranen van Eros, zat bijna elke woensdagavond bij Orloff aan de Kade, sloot de week af met een vrijdagmiddagborrel bij ondernemersvereniging of kroeg. Vanaf half maart kwam er een streep door al die activiteiten buitenshuis. En dat voelde als een gemis én als een bevrijding. Geen vergaderingen meer in de avonduren. Geen borrels of feestjes waar ik soms geen zin in had, maar die ik toch bezocht, want ‘je weet nooit wat je zult missen’. Ineens zat ik avond aan avond thuis op de bank. Ik pakte poëziebundels uit de kast. Ging podcasts luisteren. Las eindelijk eens de lange verhalen uit de Correspondent

Zakelijk veranderde er niet veel: de agenda bleef gevuld. Maar het kantoor werd de keukentafel. En Zoom en MS Teams deden hun intrede in mijn leven. 

Online opent deuren

Geen werkoverleg meer bij de klant op kantoor, geen telefonische conference calls: video-overleg werd de norm. En wat scheelt dat een tijd! Niet meer met de auto of de trein op weg naar een afspraak: koffie pakken, de link aanklikken en vergaderen maar. Hetzelfde geldt voor mijn kinderen. Zij gaan nauwelijks nog de deur uit, hun werk- en hoorcolleges zijn allemaal online. 

De woensdagavond bij Orloff werd een Zoomborrel. Voor het nostalgische gevoel met het vertrouwde terras aan de Oosterkade als achtergrondfoto, wat tot hilarische taferelen leidde: ineens zat mijn maatje aan een tafel vol glazen zijn was te vouwen. Met dezelfde vriend (en enkele anderen) maakten we plannen voor het realiseren van online vieringen. Want naar de Janskerk gaan was er niet meer bij. Het resulteerde in een reeks prachtige digitale vieringen, meditaties en vertellingen, een online Paaswake en sinds afgelopen najaar live gestreamde bijeenkomsten. Met beroepsvereniging Tekstnet hieven we het glas op het dertigjarig jubileum, ik volgde webinars, deed mee aan Tussen Kunst en Quarantaine en had een online kerstborrel met de family. Met dank aan de techniek konden we dit jaar werken en ontspannen vanuit huis.  

Online is geen vervanging van offline

Maar dat enthousiasme van dit voorjaar (wow, een online pubquiz, dansen in je huiskamer, een online borrel!!) is inmiddels ver te zoeken. Zuchtend stap je de zoveelste Teams-meeting in. Online lezingen, concerten of theatervoorstellingen zijn mooi, maar je mist de beleving. Ik smacht naar de complete zintuigelijke ervaring van offline ontmoetingen. Samen ergens zíjn. Mooie kleren aantrekken, op de fiets stappen, met de wind in de haren naar de stad fietsen. De geuren, kleuren en warmte van Tivoli of de Stadsschouwburg. Over het terrein van de Parade lopen, pratende en lachende mensen om je heen, de zon op je huid.

Afstand houden went nooit

Vrienden ontmoeten, knuffelen, dicht opeengepakt in een theatertent zitten. Je ouders en andere familieleden omhelzen en kussen. Opdrachtgevers in de ogen kijken en een ferme hand geven, samen over een tekst of afbeelding gebogen zitten. Door een drukke kroeg langs drommen mensen schuifelen op weg naar de wc. Het kan allemaal niet, want corona. Maar o, wat verlang ik naar dit alles terug. Afstand houden moet, maar het went nóóit.

Zonder horeca is de ziel uit de stad  

Begrijpelijk dat ontmoetingen ontmoedigd moeten worden in tijden van een pandemie. Maar juist nu de horeca voor de tweede keer dit jaar lange tijd gesloten is, merk je wat deze pleisterplaatsen betekenen voor de stad. Het café is veel meer dan een plek waar je een drankje drinkt. Kroegen zijn de huiskamers van de stad. Ingmar Heytze beschreef het treffend in de Volkskrant: ‘Een goed café is een levenswerk (…), een lang doorlopend verhaal waarin iedereen die over de drempel stapt een rol krijgt. Het gaat er niet om wat je in een café kunt bestellen – het gaat erom dat je ergens thuis kunt zijn waar je het niet bent.’ Lees hier het hele artikel

De horeca is geen luxe. Cafés zijn noodzakelijke ontmoetingsplaatsen. Ik hoop, ik bid dat de ouderwetse kroeg de coronacrisis overleeft. 

Je lichaam is je tempel

Al bijna tien maanden wordt ons leven beheerst door een virus dat dodelijke gevolgen kan hebben. Schrijnend zijn de verhalen uit de IC’s, de vele sterfgevallen overal ter wereld. Corona kwam steeds dichterbij. Mijn dochter werd ziek, mijn lief en zijn kinderen, diverse bekenden bleken besmet. Gelukkig in de milde variant, maar ik ben me hierdoor weer bewust geworden van het cliché: je gezondheid is het hoogste goed. Zorg goed voor je lichaam. Het is alles wat je hebt. 

Ik verloor dit jaar mijn vriendin Marjan aan een hersentumor. In de kerstvakantie van 2019 werd ze in het ziekenhuis opgenomen, eind augustus 2020 stierf ze. Het leven is zo broos! 

Koop lokaal

Ik kocht al zo min mogelijk bij de grote online ketens. Maar zeker sinds de coronacrisis steun ik de Utrechtse ondernemers zoveel ik kan. Boeken en cadeautjes? Altijd via mijn favoriete boekhandel Savannah Bay. Laatst had ik zelfs een Zoomsessie met eigenaresse Marischka, waarin ze me voor de camera mogelijke kerstcadeautjes liet zien. De pakjes werden per fiets bij me bezorgd, ideaal! Boodschappen doe ik om de hoek op winkelcentrum Lunetten of in de Twijnstraat. En, inmiddels traditie hier in huis: minstens een keer per maand bestellen we eten bij de lokale horeca. Zoon, die sinds Pasen de deur uit is, komt er speciaal voor thuis. Natuurlijk, zelf koken is voordeliger. Maar we missen al zoveel pleziertjes buiten de deur. En op deze manier verdient de horeca nog íets. 

Bedenk steeds: wat kan nog wél? 

Dit jaar kende veel beperkingen. Maar er kon nog zoveel wél! Die bevindingen neem ik mee naar het nieuwe jaar. Je kunt ze ook wel beschouwen als mijn persoonlijke lockdowntips. Je leest ze morgen, in mijn eerste blog van 2021.

Fijne jaarwisseling!

De Reus is niet meer

De Reus is niet meer. Een hartelijke, spontane, kleurrijke recht-voor-z’n raap-vrouw is ons ontvallen. 

Marjan nam in veel situaties bepaald geen blad voor de mond. Ik herinner me een werkoverleg bij eetcafé De Poort, onze vaste afspreekplek. Onze workshop Welkommunicatie hebben we in grote lijnen klaar en we gaan een paar weken later een pilot draaien. Maar de voorwaarden voor de zaalhuur zijn nogal spartaans. Na enig gemopper springt Marjan op en zegt: ‘Ik ga ze er nú over bellen!’ Het telefoongesprek heeft een rustige start, maar alras ijsbeert Marjan door het café, op hoge toon (maar nog altijd in beschaafde bewoordingen) haar ongenoegen uitend. Ik ben niet zo van ‘in your face’, Marjan was dat wel. Mensen schrokken daar soms van, maar van Marjan kon je het hebben. Want ze was duidelijk en tegelijkertijd uitermate hartelijk en charmant. 

Antoniushof

Op een bijeenkomst van Utrecht Netwerk, Een Kerstpakket Voor Jou, ontmoet ik haar voor het eerst. Even zoeken via onze handige zoekmachine Twitter, hashtag #ekvj, en ik heb de datum gevonden: 17 december 2013. Het gaat om deze tweet Als bestuurslid sta ik bij de deur om de aanwezige zzp’ers aanwijzingen te geven: ‘Zet daar je kerstpakket neer, straks ga je ‘m uitwisselen met een andere ondernemer’ – het is druk genoeg, dus tijd voor een praatje heb ik niet. Dat gesprek heb ik pas na een uur. Met Marjan. Ze blijkt op de Antoniushof te wonen, de plek waar ik na mijn scheiding een paar jaar heb gewoond met mijn toen nog jonge kinderen. We blijken zelfs samen bij een tuinfeest te zijn geweest, Marjan weet zich van alles over mij te herinneren. We wisselen kerstpakketten en telefoonnummers uit, appen wat en daar blijft het bij. Totdat ik een paar maanden later een presentatie geef over offertes schrijven bij VoortuinNetwerk. Ze is speciaal voor mij gekomen en we staan lange tijd bij de bar. Ik nodig haar uit voor de Mariaborrel, toen nog de maandelijkse ondernemersborrel van Utrecht Netwerk. Ook daar raken we niet uitgepraat. Vanaf dat moment zien we elkaar steeds vaker. We worden vriendinnen.

‘Je kunt het’

Waarin zit ‘m de chemie? Allereerst in de oprechte aandacht. Marjan luistert écht en onthoudt wat je zegt. In de begintijd van onze vriendschap praten we veel over ons werk, we geven beiden trainingen en zien veel raakvlakken. Later bespreken we steeds vaker privézaken. Mooi daarin is de wisselwerking: de ene keer zit zij te tobben en staat onze hele vrijdagmiddagborrel in het teken van haar situatie. De andere keer heb ik een ‘uitdaging’ en buigen we ons daarover. Maar nog vaker gaat het helemaal niet over ons eigen leven. Zo hebben we een gemeenschappelijke afkeer van opschepperij, ronkende coachingtaal en de belofte van de maakbare samenleving. Teksten als ‘je kunt het, als je maar wilt!’ en ‘gelukkig zijn is een kéuze!’ vervullen haar en mij met afkeer. Hikkend van de lach kunnen we hier hele avonden over in gesprek zijn. Ik herinner me dat Marjan een keer nadat ze de kroeg binnen is gestapt het boek ‘Fuck it’ uit haar tas opdiept. Zonder het te hebben gelezen, hebben we een uur later de hele inhoud van het boek boven tafel en concluderen dat de Fuck it-methodiek ons op het lijf geschreven is

Netwerkborrels

Allebei zijn we echte netwerkers. Samen bezoeken we ondernemersvereniging Hotzo, Zolo, de Mariaborrel. Ik introduceer haar bij de launches van Leven Magazine, zij neemt me mee naar borrels van Kunstliefde. Het patroon is meestal als volgt: we stappen samen binnen, fladderen ieder een kant op en komen elkaar aan het eind van de bijeenkomst weer tegen. Dan praten we honderduit over de mensen die we ontmoet hebben, de verhalen die we hebben gehoord, de ondernemerskansen die er liggen. Een enkele keer vang ik haar veelbetekenende blik op als ik met een aantrekkelijk heerschap sta te converseren. Meestal houdt ze zich in dit soort situaties afzijdig, soms komt ze toch even langs om zich in het gesprek te mengen. Bijvoorbeeld met de vraag: ‘Hebben jullie al lichaamssappen uitgewisseld?’ Jaja, het kan maar duidelijk zijn! 

Tekst gaat verder onder de fotocollage

Biechtboom

We gaan elk jaar naar de Parade, naar lezingen van Studium Generale, vertellen ons verhaal bij de Biechtboom en stappen door een levensgrote vagina op het Betweter Festival. We kijken samen naar de CanalPride vanaf de werf bij MorrenGalleries. Op Koningsnacht weet ik altijd zeker dat ik haar en Bert tegenkom in de kleine straatjes bij het Wolvenplein, waar ze staan te dansen op de aanstekelijke klanken van een bevriende jazzband. Marjan komt naar me luisteren tijdens de Anna Karenina-voorleesmarathon van ILFU in 2018, we maken uitstapjes naar musea en naar zee. We borrelen bij De Poort (met bitterballen) en bij Jan Primus (met Vockingworst, hoewel er ook een keer Bossche Bollen voorbijkwamen bij de vrijmibo). 

Festivallaarsjes

En we hebben een zwak voor bijzondere kleding: ze introduceert me bij de Miskopenbeurs, we shoppen bij vintagezaakjes en kringloopwinkels. Ze koopt korte rode kaplaarzen voor me, die ik sindsdien altijd draag als ik naar modderige festivalterreinen ga. En elk jaar als ze terugkomt van vakantie, brengt ze iets voor me mee: een armbandje, een Mariakaars of een ‘blikje vriendschap’. 

Exit-brief

Toen we nog niet lang met elkaar omgingen, vertelde Marjan me dat ze een paar keer in haar leven een vriendschap had opgezegd. Per brief of per telefoon. Dat intrigeerde me. Ik maakte daar soms grappen over nadat we een woordenwisseling hadden gehad en zei dan: ‘Gelukkig, ik heb nog geen exit-brief ontvangen.’ 

Dit voorjaar bleef het lang stil aan de andere kant van de lijn. Geen appjes meer, geen borrelafspraken. Nu komt die exit-brief eraan, dacht ik. Het bleek anders te zijn. Marjan was ernstig ziek. Ze viel ook stil op sociale media. ‘Ben even tijdje weg,’ zette ze in mei op Twitter. Dat ‘even’ werd voorgoed. De Reus is afgelopen week overleden. Vaarwel lieve Marjan. Ik ga je missen. 

Marjan in museum Voorlinden, juli 2017

Een ingekorte versie van deze blog las ik voor tijdens de uitvaart van Marjan op 7 september 2020.

Update 3 oktober 2020: journalist Marlies Kieft beschreef Marjans levensverhaal afgelopen week in dagblad Trouw, in de rubriek Naschrift. Lees hier het artikel Extravert als Marjan de Reus was, haar binnenste hield ze voor zichzelf