Van 2008 tot 2013 schreef ik columns voor Stichting Stiefmoeders. De stichting is sinds vorig jaar gefuseerd met stichting Nieuw Gezin. De columns zijn dus offline. Jammer. Sinds mijn relatiebreuk in oktober 2014 is het stiefgezin voor mij verleden tijd. Maar ik heb er mooie herinneringen aan. Mijn meest dierbare stiefmoedercolumns geef ik nu een plek op mijn blog, in het mapje ‘stiefgezin’. Steeds met zes of zeven columns tegelijk. 

Patchworkfamilywoning 

De Boulevard of Broken Dreams: dat is de geuzennaam van de straat waar wij de afgelopen jaren woonden. En inderdaad – in onze straat komen de statistieken tot leven. Slachtoffers van zowel het verbroken Vinex-samenlevingscontract als het op de klippen gelopen jaren-’30-hoekwoninghuwelijk komen in één van de flatgebouwen aan onze Boulevard weer geheel op adem. De eenzame alcoholist bijvoorbeeld. De blonde atleet op de twaalfde verdieping, die zijn co-ouderschap zo geregeld heeft dat hij ieder weekeind zonder kinderen doorbrengt en op die manier steeds weer andere plaatselijke schoonheden in zijn appartement kan inviteren. En de Pretvader, die twintig weekeinden per jaar van Artis via Slagharen naar Blijdorp hopt en zijn kinderen des zondagavonds compleet dolgedraaid weer bij moeder aflevert. De meeste nieuwe bewoners echter zijn pasgescheiden mama’s met schoolgaande kinderen, die bijna fulltime de zorg voor het kroost op zich nemen. Een paar jaar wonen ze naar volle tevredenheid alleen, drinken borrels met elkaar en organiseren barbecues op het gras achter het huis – tot ongenoegen van de oorspronkelijke flatbewoners; verongelijkte bejaarden die het wél moeiteloos voor elkaar krijgen hun gouden bruiloft te vieren (en dan niet op het gazon achter de flats natuurlijk). Nee, voor hen geen Broken Dreams.

Maar dan begint het bij de alleenstaande moeder te knagen. Een volgende fase in haar leven breekt aan. De fase waarin een nieuwe partner figureert met meestal óók een kind of twee in zijn kielzog. Op dat moment voldoet de Boulevard niet meer. Een nieuwe droom dient zich aan. Over een huis-met-tuin in een nieuwbouwwijk bijvoorbeeld. Of over een jaren-’30-hoekwoning.

Zo ging het ook bij ons. Na jarenlange ergernissen over de badkamer waarin we ’s ochtends met z’n zessen opeengepakt onze tanden stonden te poetsen en de keuken zó volbehangen met kastjes dat de anderhalve meter van gasstel naar koelkast slechts ruggelings afgelegd kon worden, waren we het zat. Meer ruimte graag, meer lucht! Temeer omdat het in een stiefgezin nog wel eens wil helpen elkaar nét even wat minder vaak tegen te komen. Na langdurig speuren vonden we de ideale patchworkfamilywoning. Geen Vinex, geen jaren ’30 – maar toch. We gaan verhuizen. Het droombestaan begint.

Verhuizen

 ‘Mama, waarom verhuizen wij zo vaak?’, vraagt zoon, terwijl hij een stapel X-boxspellen in een doos laat glijden. ‘Opa en oma verhuizen nooit.’ Het kind heeft gelijk. Maar ja, de opa’s en oma’s zijn geen van allen gescheiden, dus wonen ze al tientallen jaren op hetzelfde adres. Relatiecrashes daarentegen leiden onherroepelijk tot verhuisbewegingen. Terwijl het doorsnee gezin ‘wooncarrière’ maakt, zijn mijn kinders van doorzonwoning via vierkamerflat naar maisonnette getrokken – en dan heb ik het alleen nog maar over de verhuizingen bij mij. Met hun vader bewoonden ze tijdelijk antikraak een gemeentewoning naast de begraafplaats. Je maakt nog eens wat mee als KVGO’tje.

Verhuizen is nooit mijn hobby geweest, maar de move naar onze patchworkfamilywoning was toch wel een huzarenstukje. Hoewel de verhuizing na mijn scheiding (met als dieptepunt van de boedelverdeling de verbeten strijd om een BK-hapjespan) er ook aardig inhakte, is het dit keer de ontstellende hoeveelheid uit te zoeken speelgoed, kleren, boeken, vazen en andere materiële narigheid die me de das omdoet. Nu pluk ik de wrange vruchten van mijn achteloze bewaarbeleid: stapels tijdschriften hoog opgetast achter de bank, vele nog in het cellofaantje; manden vol kindercadeautjes met de oranje ‘NU! Twee voor de prijs van één!’-sticker er nog op, helaas al jaren niet meer geschikt voor de doelgroep; stapels te kleine kleertjes voor kinderen van vriendinnen, die tegen de tijd dat het gelukt was een etentje af te spreken ook voor hún kinderen twee maten te klein bleken te zijn. Avond aan avond ben ik, na werktijd, met vier kinderen aan het sorteren: het paarse prinsessenkasteeltje, moet dat nog mee naar het nieuwe huis? De Bert-en-Erniebadjas, de Happy Meal-frutsels, de kleuterknutselwerkjes, de vergeelde uitnodigingen van verjaarspartijtjes uit 2007? En liggen de kinderen eindelijk te bedde dan zijn onze eigen kasten aan de beurt. Karrenvrachten vol overbodigheid brengen wij naar vuilstort en kringloopwinkel. We leveren een ware opruimslag – zónder hulp van een professional organizer.

En wie verzorgt de emotionele verwerking van het evenement? Juist. Dat doet (stief)moeder. De man boort, zaagt, verft en timmert, met concrete resultaten die leiden tot veel ooooh’s en aaaah’s. Wat een handige schoenenrekjes! Gladgesausde muren! En welk een ideale plankjes in het berghok aan de muur! Terecht: het resultaat mag er zijn. Maar dat hij gedurende twee maanden slechts sprak over vierkante meters, RAL-kleuren en schroefboorgaten, dat weet de buitenwereld niet. Dat de stiefdochters gedurende al die weken hun moeilijke momentjes met bonusmama moesten delen (pa was immers fysiek én mentaal afwezig) was niet altijd leuk – toch schept het wel een band. Het samen uitzoeken van hun spullen, het inrichten van hun kamer, het wennen aan de nieuwe woning: dat onzichtbare proces staat toch maar mooi in hun geheugentjes gegrift. In een fotoalbum dat niet kwijt kan raken. Zelfs niet bij een verhuizing.

Kind van Gescheiden Ouders 

Het lijkt een sprookje: twee keer je verjaardag vieren, twee keer Sinterklaas, twee keer op vakantie -welk een walhalla! Als ouders van een KVGO’tje kun je met luchtig gebabbel de kwalijke gevolgen van je besluit weg proberen te wuiven; de scheiding heeft op kinderen echter blijvende invloed. Nog jarenlang krijg je regelmatig de vraag ‘waarom gingen jullie ook weer scheiden?’ voorgelegd. En denk je dat de kwestie negen jaar na dato wel is afgehandeld, dan klinkt er ineens uit een kindermond: ‘Mama, als papa nou gaat scheiden is hij weer alleen –  dan ga je zeker naar hem terug?’

Nee, het leven van een Kind van Gescheiden Ouders valt niet mee. Maandag bij papa, dinsdag tot en met donderdag bij mama, in de vakantie eerst twee weken bij mama en stiefpapa, dan een week bij papa … Gelukkig zijn er deskundigen genoeg om totale verwarring te helpen voorkomen. Het gebroken gezin is een gat in de markt. Er zijn planborden te koop die met mannen- en vrouwenplaatjes (en, voor gevorderde exen, de mogelijkheid tot het plaatsen van een echte foto van de voormalige levensgezel) aangeven wat de papa- en mamadagen zijn. Ook bestaan er agenda’s waarin de inktzwarte realiteit van de opdeling teniet wordt gedaan door vrolijk gekleurde blokkenschema’s en opgewekte pictogrammen. En dan zijn er natuurlijk de talloze prentenboeken en jeugdromans met titels als ‘Ik Woon In Twee Huizen’, ‘Heen En Weer’ en ‘Dag Papa,Tot Volgende Week’.

Tot overmaat van ramp krijgt het KVGO’tje ook nog met bemoeizuchtige stiefmoeders te maken – listige dames die het altijd beter weten dan echte moeders. Persoonlijke bedenkingen tegen biomam krijgt het kind via stiefmoeder op semi-subtiele wijze terug. ‘O, heeft mama gezegd dat roze koeken niet goed voor je zijn? Onzin. Hier, neem er nog maar één!’ Lafhartig wreekt stiefmoeder de vanzelfsprekende loyaliteit van de bonuskinderen aan hun eigen ouders door ze schromelijk te verwennen. Op andere momenten echter weet ze hen weer slinks te negeren. Bijvoorbeeld als biomam iets naars uitspookt om haar ex-geliefde te dwarsbomen. Vader merkt dit alles niet op: hij is allang blij dat er weer een vrouw in huis is die zich om de was, de maaltijd en de kinderen bekommert.

Laten we het onder ogen zien: vader en moeder onder handbereik, dát is de wens van ieder kind. Zo zag ik op tv een meisje dat een hartverscheurende tekening maakte van haar droomwoning. De kinderkamer situeerde zij in het centrum van het huis, met een deur naar het territorium van vader en een deur naar moeders grondgebied. Een bonusmoeder, hoe aardig, hip en gezellig ook, past niet in dit sprookjesachtige beeld. Voor kinderen horen stiefmoeders thuis in heel andere sprookjes.

Hebben

Een baby is een felbegeerd knuffelobject. Als de rechtmatige ouders niet uitkijken wordt het snoezige hoopje mens 24 uur per dag bedolven onder de liefkozingen van grootouders, buurvrouwen en winkelpersoneel. Ook dreumesen en peuters mogen zich in de warme aandacht van jong en oud verheugen. Na het derde jaar echter neemt de attractiewaarde van kinderen met de maand af – tot op het niveau dat volwassen omstanders ze uitsluitend nog als geluidsoverlast veroorzakende vandalen ervaren. De ouders hebben het al veel eerder opgegeven, geplaagd door roofbouwplegende slapeloze nachten, permanente verkoudheden en broertjes en zusjes die elkaar stelselmatig de hersens inslaan. Het ooit zo strakke bankstel is gevlekt en pluizig, de vloeren kaal, de eens zo vrolijk beschilderde wanden dof. Net zo dof als de blik van de intens vermoeide ouders. Hun ogen lichten alleen nog op bij een aanbod dat tot een verlossende logeerpartij kan leiden. Bliksemsnel wordt het kind bij het genereuze familielid of de vage kennis afgeleverd, met daarbij de semi-grappige toevoeging ‘Breng hem gerust pas over twee weken terug!’ Ironisch, maar met een zorgwekkend serieuze ondertoon.

Totdat vader en moeder gaan scheiden. Dan verworden de kinderen van last tot lust. Van een vanzelfsprekend aanwezige entiteit verandert zoon of dochter in een bezit. Gesprekken gaan plotsklaps over ‘hebben’, niet meer over ‘zijn’. ‘Zijn’ is van een achteloze terloopsheid. ‘Zijn’ is bestaan, is ademhalen. ‘Hebben’ niet. ‘Als ik mijn kinderen heb, wil ik van ze genieten,’ zeggen solovaders en –moeders. Het kind als entertainment. Het kind als hebbeding. Een hebbeding dat gekoesterd wordt. Zoon of dochter moet zich waarmaken, moet vader en moeder iets opleveren. Zoals elk bezit de investering waard moet zijn. Maar helaas: een kind is geen bezit. Het is een mens met nukken en grillen. Iemand die niet voortdurend van barbecue naar pretpark getransporteerd en aan familie en vrienden geëxposeerd wil worden.

Wat is stiefmoeders nuchtere inbreng dan een zegen. Zij plaatst de kinderen in het juiste perspectief: ‘Wanneer zijn ze er?’ is voor haar de centrale vraag. Of, misschien correcter: ‘Wanneer zijn ze er níet?’ En áls ze er zijn, redeneert zij, dan willen die kinderen gewoon wat klungelen en rondhangen. Bij zowel vader als moeder moeten ze zichzelf kunnen zijn. Een knuffel of aai over de bol kan het kind daarbij best gebruiken. Net als dat schattige baby’tje van weleer. Want (stief)ouders moeten er voor hun kinderen zijn. Kinderen niet voor hun ouders.

Was

Met weemoed denk ik terug aan de tijd dat mijn kinderen, dreumesen nog, blijmoedig voor het glazen deurtje van de wasmasjien hurkten. Het schommelende wasgoed, het klotsende water, het schuimende sop: daar kon geen aflevering van de Teletubbies tegenop. Vooral als de knuffels achter het glas verdwenen steeg de kinderlijke opwinding. Met 1400 toeren per minuut roteerde het lievelingsdier achter het wasmachinevenster, het apen- of berensnoetje onaangedaan tegen de ruit gedrukt – om dan zonder een spoortje hersenletsel, geurend naar dennennaalden, uit de trommel tevoorschijn te komen. Een wonder.

De belangstelling voor het wasritueel verdween tijdens de basisschoolperiode. Tijdelijk. Want intussen heeft de was opnieuw de bijzondere aandacht van het kroost. Sterker nog, het is minstens eens per week onderwerp van gesprek. Allereerst is de frequentie een agendapunt. Stiefdochter liet zich onlangs ontvallen dat er naar haar mening in ons huishouden te weinig gewassen wordt. Dit nadat zij geconstateerd had dat haar favoriete strakke crèmekleurige truitje (een totáál ander type dan de overige zeven strakke crèmekleurige truitjes die ze bezit) op dinsdagochtend nog steeds niet gewassen, gedroogd en gestreken was na het op maandagavond in de wasmand te hebben gedeponeerd.

Nu heeft zij hier een punt. Want als ik andere moeders hoor verzuchten dat ze íedere dag een was draaien, dan denk ik: hoe is het mogelijk? Dat krijg je toch enkel en alleen voor elkaar als je zes kinderen hebt die iedere nacht beurtelings het beddengoed onderkotsen? Of een paar zonen die drie keer per week voetbaltraining hebben op een zwaar bemodderd veld? In ons gezin is dit alles gelukkig niet aan de orde. Ik ben waarschijnlijk een slechte moeder, maar hier in huis is het verboden een spijkerbroek reeds na één dag dragen in de was te doen.

Een ander twistpunt betreft het opruimen van gevouwen kleding. Stápels wasgoed vouwen en vervolgens vier kinderkamers af om de kleding in de kasten te leggen: ik doe het niet meer. Deze hotelservice is voorbij. Dit leidt ofwel tot gemopper, ofwel het stoïcijns negeren van gevouwen wasgoed op de trap. Nog liever slaat men, met het risico op verzwikkingen of spierscheuring, zes traptreden over dan dat men het klaarliggende wasgoed mee naar boven neemt.

Tot slot hebben we te maken met ernstige vormen van kledingverwisseling. De pubers hier ten huize gaan op dusdanig identieke wijze gekleed dat ik werkelijk niet kan onthouden welke spijkerbroek, meisjesonderbroek of welk crèmekleurige truitje van wie is. En dan zwijg ik nog over de 84 sokken per week die erdoorheen gaan. Radeloos word ik ervan. En dat begrijpen de kinderen niet. Meerdere malen per week komt dit moederlijk falen me op verontwaardigde blikken te staan.

Ik denk dat ik maar stop met dit corvee en de kinderen bij toerbeurt naar de wasserette stuur. Dat zal ze leren.   

Liefdesbaby

Een vrouw wil een kind. Nou ja, bíjna elke vrouw. Ook als haar vent al lang geleden vader werd – ooit, toen hij nog met die ander was. Maar niet elke man wordt blij als zijn nieuwe vlam over een baby begint. De man vindt het wel best – hij heeft toch al nakomelingen op de wereld gezet? Waarom dan nóg een kind erbij? Dat geeft alleen maar gedoe, redeneert zo’n man. Maar de vrouw zet door. Leuk dat hij al kinderen heeft, ze zijn best lief en goed gelukt, maar een eigen zoon of dochter is haar diepste wens. En dus komt er een ‘tweede leg’, zoals deze kinderen ook wel geringschattend worden genoemd. Terwijl van een mannelijk leggen weinig sprake is: de vrouw doet immers het zware werk. Maar dat terzijde.

Dan is er nog een tweede categorie vrouwen met kinderwens: zij die al moeder en stiefmoeder zijn, maar nóg meer kinderen willen. Een kind van haar nieuwe man: een echte liefdesbaby. ‘Herman is het ontbrekende puzzelstukje in ons gezin,’ lezen we op het geboortekaartje van dit kind.

Ik snap deze vrouwen wel. Toch is dat ontbrekende puzzelstukje er bij ons nooit gekomen. Natuurlijk was de komst van een kleintje in die begintijd af en toe onderwerp van gesprek (en vermoedelijk was ík degene die dat gesprek begon). Een baby’tje is lief. Dat valt moeilijk te ontkennen. Zo’n schattig hoopje mens met blozende appelwangen, een wezentje dat nog wél opgetogen reageert als zijn liefhebbende ouders in het vizier komen, in tegenstelling tot de drakerige pubers die zwijgend naar hun iPod- of Xbox-scherm blijven staren als moeder na een lange werkdag de woonkamer betreedt. Op avonden met wijntjes en kaasjes van de delicatessewinkel prevelde ik heus wel eens dromerig: ‘Hoe zou een kindje van ons tweeën eruitzien?’. Maar een kind op de wereld zetten alleen om deze nieuwsgierigheid te bevredigen: nee. De nuchterheid won het keer op keer van de romantiek. En de man bracht fijntjes de poepluiers, het gedrein en de peuterpuberteit in herinnering. Wilde ik weer van voren af aan beginnen met de riedel borstvoeding – flesvoeding – fruithapje – tandjes – zwemles? Nee, realiseerde ik me toen: blij dat ik daarvan af ben. Bovendien heeft een víjfde toch wel iets 18e-eeuws. En wat dacht je van de weekeindregeling? Twaalf dagen per twee weken vier kinderen opvoeden is een fluitje van een cent – maar daarna twee dagen even tijd voor jezelf is, eufemistisch uitgedrukt, ook erg aangenaam. Om niet te zeggen bittere noodzaak. Met Herman erbij hadden we dit kinderloze weekeind met goede gesprekken, spijs en drank, theater- en vriendenbezoek en een rustgevende wandeling of nooit meer gehad.

Ik geef toe dat een liefdesbaby wel iets had kunnen betekenen voor de saamhorigheid in het gezin. Maar daar hebben we nu de katten voor. Zo’n kat, die vindt iederéén lief. En alle vrouwen in het gezin zijn vervuld van een gemeenschappelijk afgrijzen als de kat weer eens een half afgeknaagd, bloederig muisje de huiskamer binnensleept. Naast de gesprekken aan tafel en de gezamenlijk beleefde ups & downs in onze mixed family geeft dat wel saamhorigheid genoeg. Voor mij is de legpuzzel compleet.

Van 2008 tot 2013 schreef ik columns voor Stichting Stiefmoeders. De stichting is sinds vorig jaar gefuseerd met stichting Nieuw Gezin. De columns zijn dus offline. Jammer. Voor mij is het stiefgezin inmiddels verleden tijd. Maar ik heb er mooie herinneringen aan. Mijn meest dierbare stiefmoedercolumns geef ik nu een plek op mijn blog, in het mapje ‘stiefgezin’. Steeds met zes of zeven columns tegelijk. In deze tweede reeks: de feestdagen in het stiefgezin. 

Moederdag

Woest was stiefdochter toen klasgenootjes haar vroegen voor wie zij haar Moederdagcadeau zat te knutselen. Voor haar echte moeder? Of voor haar stiefmoeder? ‘Voor mijn echte moeder natuurlijk!’, brieste het meisje verontwaardigd. Leuk hoor, zo’n bonusmoeder – maar biomam blijft de allerliefste. De Enige Echte. En dus heeft zij recht op de zelfgemaakte bloempot, placemat of opbergmap. Als stiefmoeder heb je het nakijken.

Moeten we ze afschaffen, die Moeder- en Vaderdagen? Ik zou er niet mee zitten. Maar de kinderen wel. Ik herinner me één van de eerste Vaderdagen na de scheiding. De kinderen waren niet bij hun vader die zondag – de weekeindregeling, hè. Geen punt, vonden exgenoot en ik: op woensdag, papadag, konden de kinderen mooi hun knutselwerkje overhandigen. Helaas hadden wij buiten het heilige Kringgesprek op maandagmorgen gerekend, waarin de juf uitvoerig het ritueel van de zondag  evalueerde. Terwijl alle kinderen dolenthousiast vertelden over de gedichten die zij hadden voorgedragen, de beschuiten die ze eigenhandig hadden gesmeerd en de immense blijdschap die vader aan de dag had gelegd bij het uitpakken van het zelfbeschilderde macaronifotolijstje, trok mijn zoontje wit weg. De dreun die wij hem hadden toegebracht door te liegen en bedriegen – Vaderdag wás niet op woensdag, maar had reeds op zondag plaatsgevonden – was ’s middags om 3 uur nog van zijn gezichtje af te lezen. Terwijl het knaapje met roodbetraande ogen achterop mijn fiets klom, hij zat nog niet eens goed en wel in zijn Nijntjezitje, belde ik al met mijn ex om hem te verzoeken een wijziging aan te brengen in het echtscheidingsconvenant. En nu zijn onze kinderen tot hun achttiende verjaardag, ongeacht de weekeindregeling, bij de juiste ouder op de juiste feestdag – ook al doen twaalf-pluskinderen misschien niet eens meer aan Vader- en Moederdag.

De school, met wie ik soms stichtelijke gesprekken voer over het samengesteld, verweduwd en alleenstaande-oudergezin, zorgde vorig jaar voor een verrassing: ineens kreeg ik vier pakjes met Moederdag. En ook de vele stiefvaders die aan ons gezin gekoppeld zijn, werden met een mobile van papier-machéharten verblijd. Ontroering alom. Maar er zit ook een keerzijde aan deze politiek correcte werkwijze. Want, hoorde ik mijn dochter mopperen: terwijl de hele klas vrijdagmiddag al buiten speelde, zat zij nóg twee harten te beschilderen. Thuis haalde ze de diverse in crêpepapier verpakte knutselwerkjes uit haar schooltas en zuchtte: ‘Ik wou dat ik gewoon maar één vader en één moeder had.’

Met Kerst ben ik alleen

 Vroeger bij ons thuis was het vaste prik: iedere eerste kerstdag of Oudejaarsavond schoof er een bekommerde weduwe, onder erbarmelijke omstandigheden verlaten vrouw of notoire alleengaande aan bij de feestelijke dis. Zelfs in mijn vroegste jeugdherinneringen zie ik mijn moeder voor, na of soms zelfs tijdens de fondue- of gourmetmaaltijd (dé feesttoppertjes uit de jaren ’80) met begripvolle blik en pakken tissues naast de meest recent verweduwde of gescheiden vrouw uit de kennissenkring zitten om te luisteren naar haar gesmoord gesnik. Toen ik het als vijftienjarige waagde hierover mijn beklag te doen – ik wilde ook wel eens een gewoon gezinnetje zijn met Kerst – hielden mijn ouders ferme monologen over eenzaamheid en naastenliefde. En hoewel ik er geen snars van begreep, was de boodschap helder: niets kon erger zijn dan de feestdagen in je eentje door te brengen.

Zal de dag eens komen dat ik binnen durf te blijven tijdens Kerst? Met zakken chips en stapels dvd’s? Gehuld in joggingpak, of, erger nog, pyjama? Ben bang van niet. Maar wie weet maken de kinderen  ooit die stap vooruit. Zodat er later niemand langskomt met de feestdagen. Een stille, eenzame kerst. Heerlijk.

In januari valt het mee

In januari valt het best mee om stiefmoeder te zijn. In februari ook trouwens. Als het leven normaal is, met zijn kalmerende regelmaat en voorspelbare saaiheid (hoewel ‘voorspelbaar’ en ‘saai’ niet de eerste termen zijn die bij je opkomen als je denkt aan een samengesteld gezin), dan is het allemaal best te doen. Daarom valt er altijd een last van mijn schouders na de feestdagen. December is voor stiefmoeders het allerergst. Het doorsnee kerngezin moet al halsbrekende toeren uithalen om de wederzijdse ouders te plezieren. Tijdens vele telefoongesprekken, die reeds in oktober beginnen, voert de familie Doorsnee de ‘wie-neemt-oma-met-kerst’-gesprekken. Zelfs gelukkig getrouwde moeders zijn allang blij als het scenario begin december bekend is. In een stiefgezin daarentegen heb je na maandenlange moeizame onderhandelingen nèt een matig tevreden stemmend compromismodel bereikt, als op 23 december na één telefoontje alles weer anders is: ‘Ik breng ze toch maar niet terug. Er ligt teveel sneeuw.’ Waaah, wat nou sneeuw, denk je dan. Voor het eerst in drie jaar hadden we het voor elkaar een half dagdeel met het Nieuwe Gezin door te brengen rond de boom; valt ons plan weer in duigen! ‘Dan kom je ze maar halen,’ klinkt vilein aan de andere kant van de lijn, met subtiel ingezet kindergehuil op de achtergrond. Maar daar is natuurlijk geen sprake van. Want als brengen niet lukt, waarom is halen dan wél mogelijk? En dus zit je zonder stiefkinderen aan het kerstdiner met de familie, die verder uit intacte gezinnen bestaat.

Niet te onderschatten is ook de nazorg die je vanaf 27 december op je mag nemen. Vorig jaar bijvoorbeeld bracht exgenoot mij met de auto naar huis nadat we met ons voormalige gezin de kinderkerstviering hadden bezocht. Ik zou met de fiets huiswaarts zijn gekeerd, maar ja, die sneeuw, hè. Dus daar zat ik, op de achterbank tussen mijn kinderen in – want de Nieuwe Partner zat uiteraard op de bijrijdersstoel. Nog maandenlang duurde het trauma van mijn dochter toen ze merkte dat ík thuis uit de auto stapte, terwijl zíj met papa meeging. Zalvende praat (‘Maar nu ga je toch gezellig bij papa Kerst vieren? En dan gaan we de andere kerstdag in mama’s huis eten, met cadeautjes onder de boom!’) mocht niet baten: midden augustus, aan de Franse Rivièra, had ze het er nog over.

Nee, geef mij maar januari. Dan duurt het nog heel, heel lang tot het Pasen is. En nog veel, veel langer tot Moederdag.

Sint op bezoek bij het stiefgezin

Sint is danig in zijn nopjes:

wat? Zés namen op de deur!

Opgewekt grijpt hij de pakjes.

Dit is goed voor zijn humeur.

Want het is reeds lang geleden

dat hij zoiets heeft gezien.

Pa, ma en maar liefst vier kind’ren,

zo’n familie telt voor tien!

Dan slaat Sint het grote boek op

en verdwijnt zijn blij gelaat.

“Dit is waarlijk niet te volgen.

Moet je kijken wat hier staat!

Maandag is haar zoon bij vader.

En die heeft een nieuwe man.

Dochterlief is dan bij moeder,

als het in haar rooster kan.

Ja, de stiefdochters zijn bij haar,

Maar dan is de man weer weg

naar zijn vaste studieavond.

Beste Piet, we hebben pech.”

“Morgen maar opnieuw proberen?”

zegt de pakjespiet meteen.

Maar de Sint begint te lezen:

“Dan is moederlief alleen.”

“En op woensdag dan?” vraagt Piet snel.

“Nee, dat wordt ook niets, mijn vrind.”

Want op woensdag, zag de Sint al

is hier helemaal geen kind.

‘t Huilen nader dan het lachen,

bladert Sint gauw door het boek.

“Donderdag over twee weken?

Kunnen wij dan op bezoek?”

“Helaas, dan vieren twee bij opa

en hun oma Sinterklaas.

Dus is het ook niet compleet hier.

Dat wordt niets mijn Pieterbaas.”

“In het weekend dat daarna komt?”

vraagt de Piet, hij klinkt al kwaad.

“Zijn ze bij hun and’re ouders,”

zucht de Sint ten einde raad.

“Dit is toch niet meer te plannen?!”

Sinterklaas  praat nu echt luid:

“Zet die zak maar bij de voordeur.

Ze zoeken het mooi zelf maar uit!”

(met dank aan rijmpiet Chris Pettersson)

Een cadeau voor stiefmoeder

Cadeautjes kopen en kaarten versturen: het is het domein van de vrouw. Een man zal écht niet verzinnen dat het misschien attent is om zijn moeder een doos bonbons te schenken als hij zijn kinderen bij haar op komt halen – vijf dagen nadat hij ze plotsklaps, met haastig ingepakte logeertas, bij haar neerzette, omdat hij alweer totaal onverwacht met een wel heel slecht uitkomende schoolvakantie werd geconfronteerd. Nee, vrouwen krijgen het relatiegeschenkbeheer automatisch in hun takenpakket zodra zij een gezin stichten. Eigenlijk ver daarvoor al, om precies te zijn in de prille verkeringstijd. En krijgen ze er, door een ongelukkige samenloop van omstandigheden, later in hun leven een paar stiefkinderen plus bijbehorende familieleden bij, dan betekent dat een niet geringe taakverzwaring. Om te beginnen dient de kersverse stiefmoeder de verjaarskalender te bewerken. Ongewenste voormalige familieleden verwijdert zij met een paar ferme streken Tipp-ex, waarna ze de vulpen ter hand neemt en met liefdevolle aandacht alle bonuskinderen, stiefgrootouders, -ooms,-tantes en -neefjes en -nichtjes aan de kalender toevoegt.

De cadeaus regelt stiefmoeder ook. Zonder aanzien des persoons. Goedmoedig beschildert ze vazen voor Echte Moeder, samen met haar bonusdochters. Ze maakt snoezige schilderijlijstjes voor het veertigjarig huwelijksfeest van de ex-schoonouders van haar nieuwe man. Met haar eigen kinderen knutselt ze placemats voor haar exgenoot en, vanzelfsprekend, voor  zijn nieuwe partner. Wíe er ook jarig is – stiefmoeder loopt door drogist en warenhuis om badschuim, chocola en andere parafernalia aan te schaffen. Op vakantie? Zij struint goeiig de meest afzichtelijke souvenirshopjes af met het kroost, op zoek naar een passend geschenk voor de wederzijdse exen.

Totdat ze zelf jarig is. Dan staan de stiefdochters met lege handen. Voor stiefmoeder niet erg natuurlijk – een presentje hóéft voor haar niet zo nodig. Die meiden echter staren stilletjes voor zich uit. Niemand stond dit keer klaar met plakband en gekleurd karton. Niemand ging met ze mee om zeepjes uit te zoeken. Maar wie weet komt het ooit goed. Want ook vaders leren met de jaren.

Deze columns verschenen tussen 2008 en 2013 op de site van Stichting Stiefmoeders