Van 2008 tot 2013 schreef ik columns voor Stichting Stiefmoeders. De stichting is sinds vorig jaar gefuseerd met stichting Nieuw Gezin. De columns zijn dus offline. Jammer. Voor mij is het stiefgezin inmiddels verleden tijd. Maar ik heb er mooie herinneringen aan. Mijn meest dierbare stiefmoedercolumns geef ik nu een plek op mijn blog, in het mapje ‘stiefgezin’. Dit zijn de laatste columns uit de reeks. Ze gaan over de rol van de stiefmoeder.
Goed-genoegmoeder
Als er één moeder geknipt is voor het goed-genoegmoederschap, dan is het wel de stiefmoeder. De Amerikaanse tv-persoonlijkheid Rene Syler introduceerde de Good-Enough Mother in 2007 en het begrip werd direct door de damesbladen omarmd. Een goede zaak, want de Nederlandse moeder mag best eens wat gas terugnemen. Ze perst haar werktijden in een vijfeneenhalf uur-per-dag-rooster zodat ze om 15.00 uur weer op het schoolplein staat (waarna de kinderen haar meedelen bij een vriendje te gaan spelen), checkt ’s middags thuis haar werkmail en vergadert maandelijks met de ouderraad. In de weekeinden is ze hockeycoach, bakt koekjes met de kinderen en struint het internet af om inspiratie op te doen voor een Cultureel Zondagmiddagprogramma. Een meditatieve natuurwandeling bijvoorbeeld, of een educatief museumtripje. Ze is een supermama. Altijd opgewekt, goed gekleed, kek gekapt en met een trendy ingericht huis. Maar zondag zit ze tot diep in de nacht met asgrauwe gelaatstrekken aan de keukentafel prinsessentraktaties voor de jarige dochter te maken. Dodelijk vermoeid tekent ze blije gezichtjes op roze kartonnetjes en bevestigt met fleurige linten doosjes biodynamische rozijnen aan crêpepapieren prinsessenrokjes. Het kinderfeest haalt ze nog net. Daarna stort ze in. Nee, supermama’s hebben het niet makkelijk. Ze willen alles perfect. En dat is onmogelijk.
Rene Sylers pleit in haar boek Good-Enough Mother voor een meer realistische kijk op het moederschap. Ik ben een enthousiast aanhanger. Vooral omdat het zo uitermate geschikt is voor de stiefmoeder. Natuurlijk, voor élke moeder is het een verademing om wat meer los te laten. Bijvoorbeeld door de kinderen eens met pizza voor de tv te zetten, supermarktcake als traktatie mee te geven en ze zelf hun kleren te laten vouwen. De stiefmoeder echter kan er alleen maar gelukkiger van worden als ze gepaste afstand bewaart tot haar bonuskinderen. Koopt ze kleren voor haar stiefdochter, dan zijn die namelijk per definitie lelijk. Geeft ze haar man een opvoedadvies, dan mag ze zich nergens mee bemoeien. En oppert ze zorgzaam dat het misschien weer tijd wordt voor een bezoekje aan de oogarts, dan krijgt ze de wind van voren. Nee stiefmoeders, klem je kaken op elkaar. Draai stilletjes de was van je stiefkinderen. Doe boodschappen voor ze, blaas ballonnen op voor hun verjaardagsfeest, betaal hun abonnementsgelden, behang hun kamer, geef ze iedere avond een voedzame maaltijd, rijd ze naar de klassenavond en luister zonder commentaar naar hun verhalen. Dat is goed genoeg. Méér dan goed genoeg.
Stiefloeders
Stiefmoeders zijn valse vrouwen. Dat is algemeen bekend. Het zijn sluwe serpenten die de kunst verstaan de tere kinderziel te krenken en in één moeite door de onschuldige bijbehorende moeder tot op het bot te kwetsen. Biologische moeders daarentegen zijn voorbeelden van warmte en betrokkenheid. Liefdevol verzorgen zij hun kinderen. Vol aandacht zitten ze dagelijks na schooltijd klaar met thee en koekjes, begripvol luisterend naar verhalen over leraren, cijfers en andere narigheid. Moeders zijn iconen van geduld en zorgzaamheid. Stiefmoeders niet. Zij kunnen niet tippen aan de kwaliteiten van de vrouw die haar stiefkinderen op de wereld heeft gezet.
Maar kijk nu eens wat er gebeurt als je moeder en stiefmoeder samenbrengt. Ineens blijkt biomam een grotere feeks dan verwacht. Sowieso is het gedrag van vrouwen onder elkaar een aandachtspunt. Al ziet het er vaak gezellig en übersociaal uit, het lijkt wel in de vrouwelijke natuur te zitten om seksegenoten keihard onderuit te halen. Vooral moeders kunnen er wat van. Het begint al op het consultatiebureau. Met een meewarige blik op de dichtstbijzijnde dreumes lispelt één van de moeders liefjes: ‘Goh, heeft jouw kind nog steeds een flesje? Mijn dochter dronk met vier maanden al uit een beker. Ze heeft het kinderdagverblijf overgeslagen, sinds een paar maanden zit ze in groep 1.’ Of neem de kwestie werkende moeder – thuisblijfmoeder. Genadeloos nemen vrouwen elkaar de maat. ‘Jannie werkt v-i-e-r dagen. Onbegrijpelijk! Ik ben er áltijd voor mijn kinderen. Ze hebben me hard nodig, zéker nu, op de basisschool.’
De strijd tussen biomam en stiefmoeder is van dezelfde orde. Stiefmama is het per definitie niet eens met de opvoedkwaliteiten van Echte Moeder. Ze is te makkelijk, te toegeeflijk. Of juist veel te streng. Ze stookt haar man op tegen zijn ex: ‘Praat toch eens met haar!’ ‘Dóe er wat aan!’ En biomam beluistert wantrouwig de verhalen van haar kinderen en denkt: ‘Waar bemoeit deze vrouw zich mee, het zijn toch míjn kinderen!’ Met de valsheid die vrouwen eigen is, tarten ze elkaar waar ze maar kunnen. Het liefst natuurlijk vilein, onder de gordel. Bijvoorbeeld via de sociale media. Stiefmama stuurt honigzoete berichtjes naar bonusdochter om biomam de ogen uit te steken. En Echte Moeder slingert expres artikelen over de belangwekkende rol van biologische ouders de wereld in, zodat stiefmama het ook eens van een ander hoort.
Maar hoe zit het dan met vrouwen die biomam én stiefloeder zijn? Zij hebben meestal de stief- en eigen kinderen tegelijkertijd om zich heen. Een hele kunst om het ene kind met stiefmoederlijk dedain te behandelen, terwijl het andere doodgeknuffeld wordt. Dat trekt zelfs de meest valse kenau niet. Nee dames, er zit er niets anders op dan te stoppen met kiften. In het belang van onze toekomst: de kinderen. Zo zie je maar weer hoe eenvoudig het is. De wereldvrede begint bij ons, (stief)moeders.
De stiefmoeder op social media
Stiefmoeders zijn vreselijke vrouwen. Feeksen zijn het; valse serpenten die het krenken van tere kinderzieltjes tot een hoger levensdoel hebben verheven. Veldonderzoek via het wereldwijde web toont het ons klip en klaar: de stiefmoeder zorgt voor veel persoonlijk leed. Speciaal voor jullie nam ik een kijkje op enkele social-mediasites. Om te beginnen op Hyves en Facebook. Volstaat allemansvriend Hyves nog met één lotgenotengroep, de ‘anti-stiefmoederhyve’; Facebook heeft voor het Nederlandstalig gebied maar liefst vijf groepen, met titels als ‘irritante stiefmoeders’, ‘stiefmoeders, schiet ze naar de maan’ en andere, iets minder beschaafde namen. Omdat ik stiefmoeders zelf reuze mee vindt vallen, sluit ik me niet bij deze groepen aan – een voorwaarde om van de berichtgeving kennis te kunnen nemen. Helaas kan ik daarom inhoudelijk niets over deze groepen melden.
Gelukkig hebben we het transparante Twitter nog. Twitter heeft niets te verbergen. Het is zo simpel: vul het zoekwoord ‘stiefmoeder’ in en je beeldscherm stroomt vol kommer & kwel. De mededeling ‘Ik haat me stiefmoeder’ komt in vele varianten voor – een kernachtig bericht, echter weinig informatief. Maar er zijn tweets te over die zich wél lenen voor een nadere analyse. Ik citeer er een paar:
- Me stiefmoeder wil dat ik de muziek zachter zet. EGT nie!!!
- ‘gezellig’ tv kijken met me vader en stiefmoeder
- Ik weet 100% zeker dat niemand ze stiefmoeder gieriger is dan die van mij…
- Jongeeeee mij stiefmoeder is echt een (hier stond een heel lelijk woord) pfff al mij witte kleren zijn half roze
Afschuwelijke vrouwen toch? Gierig zijn ze. Opdringerig ook: vragen of de muziek zachter mag in huis; brutaalweg samen met man en stiefdochter meekijken naar de tv op zaterdagavond, hoe verzinnen ze het? Maar dat laatste Twitterbericht slaat alles. Stiefzoons kostbaarste bezit, al zijn witte kleren, half roze. Had stiefmoeder dat nieuwe rode katoenen topje, dat stiefdochter alvast in de wasmachine had gestopt omdat ze het koste wat kost tijdens haar wekelijkse stapavond weer aan wilde trekken, nou niet éven uit de trommel kunnen halen voor ze haastig de witwas erin duwde, omdat stiefzoon zijn voetbalkleding zaterdagochtend weer nodig had? Ongelooflijk, wat een stupiditeit.
Het is volkomen duidelijk: stiefmoeder doet er wijs aan zich pas weer in het leven van haar geliefde te vertonen op het moment dat zijn nageslacht zich niet meer weekeindregelingsgewijs aandient. Hoewel, zelfs dat valt te betwijfelen, getuige deze tweet van een ongelukkige bonusdochter: ‘Heb ZO geen zin om naar de 60e verjaardag van mijn stiefmoeder te gaan.’ Ja, zelfs als ze de nieuwe vrouw van hun vader amper nog tegenkomen wordt er door Neerlands stiefkroost nog volop over haar geklaagd. En terecht. Dragonders zijn het, die stiefmoeders. Allemaal.
Klagen mag
De slingers, taart en cadeautjes heb ik gemist. Het jubileum is stilletjes aan me voorbijgegaan. Toch was het afgelopen zomer zover: ik ben alweer tien jaar stiefmoeder. Een hele prestatie, al zeg ik het zelf. ‘Wat is het geheim?’, vragen jullie je natuurlijk af. Eerlijk gezegd: geen idee. Stug doorgaan, denk ik. Maar goed, omdat jullie zo aandringen: vijf tips van een ervaringsdeskundige.
- Probeer niet leuker te zijn dan biomam. Je verliest het toch. Sloof je vooral niet uit met doodvermoeiende knutselmiddagen, cupcakebakkerijfestijnen en overdreven verwennerij. Ook al geef jij je bonuskinderen van 8.00 tot 20.00 u non-stop aandacht gedurende de 150 dagen per jaar dat je ze ziet, als hun eigen moeder één keer per decennium koekjes met haar kinderen bakt wordt dat hun beste jeugdherinnering – en niet het origamidierenpark dat jij met ze hebt gevouwen.
- Neem tijd voor jezelf. Pak een dagje sauna of ga met vriendinnen naar Antwerpen in het weekeind dat hij zijn kroost over de vloer heeft. Jij komt uitgerust terug, met genoeg energie om hem op te vangen na twee volle dagen qualitytime met zijn kinderen.
- Laat je kinderen zien dat je kiest voor je man. Ben je niet alleen stiefmoeder, maar heb je ook eigen kinderen? Wees wijs en laat alle kinderen in het gezin zien dat je houdt van je man. Dan weten ze waar ze het voor doen. Gekibbel tussen jou en je ex nemen de kinderen voor lief. Maar één woordenwisseling met je nieuwe partner is voor hen al reden om te denken: ‘wat doet mijn moeder toch met deze man die ik “stiefvader” moet noemen?’
- Vermijd kampdenken. In het verlengde van tip 3: voorkom getouwtrek tussen jouw kamp en het zijne. Een lastig advies, want het is logisch dat je je eigen kinderen leuker, slimmer en aantrekkelijker vindt dan de zijne. Toch is het belangrijk om één lijn te trekken en elkaar openlijk te steunen. Maak eenduidige regels en afspraken voor het samengestelde gezin. Roep nieuwe tradities in het leven. En geef je man altijd gelijk, ook al denk je er het jouwe van. Streel zijn ego. Dat helpt.
- Klagen mag. Een kwartier per dag. Ben je de wanhoop nabij? Alle begrip! Het ís ook onaangenaam om je jarenlange belangeloze inzet beloond te zien met niet-aflatend commentaar van man en bonuskinderen. Maar eindeloze klaaglitanieën helpen je bepaald niet verder. Schrijf je ellende van je af, stap in een praatgroep of neem een mood-app op je telefoon. Ga daarna met opgeheven hoofd weer verder. Als de kinders volwassen zijn, zul je merken dat ze je stiekem best een beetje leuk vonden. En dat is het grootste compliment wat je kunt krijgen. Je bent namelijk een kei, ook al zegt niemand dat ooit tegen je.
‘Klagen mag’ was de laatste column die ik schreef voor Stichting Stiefmoeders. Dat was in december 2013. In oktober 2014 eindigde de relatie met de vader van mijn stiefdochters.