Van 2008 tot 2013 schreef ik columns voor Stichting Stiefmoeders. De stichting is sinds vorig jaar gefuseerd met stichting Nieuw Gezin. De columns zijn dus offline. Jammer. Voor mij is het stiefgezin inmiddels verleden tijd. Maar ik heb er mooie herinneringen aan. Mijn meest dierbare stiefmoedercolumns geef ik nu een plek op mijn blog, in het mapje ‘stiefgezin’. Steeds met zes of zeven columns tegelijk. In deze tweede reeks: de feestdagen in het stiefgezin. 

 

Moederdag

Woest was stiefdochter toen klasgenootjes haar vroegen voor wie zij haar Moederdagcadeau zat te knutselen. Voor haar echte moeder? Of voor haar stiefmoeder? ‘Voor mijn echte moeder natuurlijk!’, brieste het meisje verontwaardigd. Leuk hoor, zo’n bonusmoeder – maar biomam blijft de allerliefste. De Enige Echte. En dus heeft zij recht op de zelfgemaakte bloempot, placemat of opbergmap. Als stiefmoeder heb je het nakijken.

Moeten we ze afschaffen, die Moeder- en Vaderdagen? Ik zou er niet mee zitten. Maar de kinderen wel. Ik herinner me één van de eerste Vaderdagen na de scheiding. De kinderen waren niet bij hun vader die zondag – de weekeindregeling, hè. Geen punt, vonden exgenoot en ik: op woensdag, papadag, konden de kinderen mooi hun knutselwerkje overhandigen. Helaas hadden wij buiten het heilige Kringgesprek op maandagmorgen gerekend, waarin de juf uitvoerig het ritueel van de zondag  evalueerde. Terwijl alle kinderen dolenthousiast vertelden over de gedichten die zij hadden voorgedragen, de beschuiten die ze eigenhandig hadden gesmeerd en de immense blijdschap die vader aan de dag had gelegd bij het uitpakken van het zelfbeschilderde macaronifotolijstje, trok mijn zoontje wit weg. De dreun die wij hem hadden toegebracht door te liegen en bedriegen – Vaderdag wás niet op woensdag, maar had reeds op zondag plaatsgevonden – was ’s middags om 3 uur nog van zijn gezichtje af te lezen. Terwijl het knaapje met roodbetraande ogen achterop mijn fiets klom, hij zat nog niet eens goed en wel in zijn Nijntjezitje, belde ik al met mijn ex om hem te verzoeken een wijziging aan te brengen in het echtscheidingsconvenant. En nu zijn onze kinderen tot hun achttiende verjaardag, ongeacht de weekeindregeling, bij de juiste ouder op de juiste feestdag – ook al doen twaalf-pluskinderen misschien niet eens meer aan Vader- en Moederdag.

De school, met wie ik soms stichtelijke gesprekken voer over het samengesteld, verweduwd en alleenstaande-oudergezin, zorgde vorig jaar voor een verrassing: ineens kreeg ik vier pakjes met Moederdag. En ook de vele stiefvaders die aan ons gezin gekoppeld zijn, werden met een mobile van papier-machéharten verblijd. Ontroering alom. Maar er zit ook een keerzijde aan deze politiek correcte werkwijze. Want, hoorde ik mijn dochter mopperen: terwijl de hele klas vrijdagmiddag al buiten speelde, zat zij nóg twee harten te beschilderen. Thuis haalde ze de diverse in crêpepapier verpakte knutselwerkjes uit haar schooltas en zuchtte: ‘Ik wou dat ik gewoon maar één vader en één moeder had.’

Met Kerst ben ik alleen

 Vroeger bij ons thuis was het vaste prik: iedere eerste kerstdag of Oudejaarsavond schoof er een bekommerde weduwe, onder erbarmelijke omstandigheden verlaten vrouw of notoire alleengaande aan bij de feestelijke dis. Zelfs in mijn vroegste jeugdherinneringen zie ik mijn moeder voor, na of soms zelfs tijdens de fondue- of gourmetmaaltijd (dé feesttoppertjes uit de jaren ’80) met begripvolle blik en pakken tissues naast de meest recent verweduwde of gescheiden vrouw uit de kennissenkring zitten om te luisteren naar haar gesmoord gesnik. Toen ik het als vijftienjarige waagde hierover mijn beklag te doen – ik wilde ook wel eens een gewoon gezinnetje zijn met Kerst – hielden mijn ouders ferme monologen over eenzaamheid en naastenliefde. En hoewel ik er geen snars van begreep, was de boodschap helder: niets kon erger zijn dan de feestdagen in je eentje door te brengen.

Zal de dag eens komen dat ik binnen durf te blijven tijdens Kerst? Met zakken chips en stapels dvd’s? Gehuld in joggingpak, of, erger nog, pyjama? Ben bang van niet. Maar wie weet maken de kinderen  ooit die stap vooruit. Zodat er later niemand langskomt met de feestdagen. Een stille, eenzame kerst. Heerlijk.

In januari valt het mee

In januari valt het best mee om stiefmoeder te zijn. In februari ook trouwens. Als het leven normaal is, met zijn kalmerende regelmaat en voorspelbare saaiheid (hoewel ‘voorspelbaar’ en ‘saai’ niet de eerste termen zijn die bij je opkomen als je denkt aan een samengesteld gezin), dan is het allemaal best te doen. Daarom valt er altijd een last van mijn schouders na de feestdagen. December is voor stiefmoeders het allerergst. Het doorsnee kerngezin moet al halsbrekende toeren uithalen om de wederzijdse ouders te plezieren. Tijdens vele telefoongesprekken, die reeds in oktober beginnen, voert de familie Doorsnee de ‘wie-neemt-oma-met-kerst’-gesprekken. Zelfs gelukkig getrouwde moeders zijn allang blij als het scenario begin december bekend is. In een stiefgezin daarentegen heb je na maandenlange moeizame onderhandelingen nèt een matig tevreden stemmend compromismodel bereikt, als op 23 december na één telefoontje alles weer anders is: ‘Ik breng ze toch maar niet terug. Er ligt teveel sneeuw.’ Waaah, wat nou sneeuw, denk je dan. Voor het eerst in drie jaar hadden we het voor elkaar een half dagdeel met het Nieuwe Gezin door te brengen rond de boom; valt ons plan weer in duigen! ‘Dan kom je ze maar halen,’ klinkt vilein aan de andere kant van de lijn, met subtiel ingezet kindergehuil op de achtergrond. Maar daar is natuurlijk geen sprake van. Want als brengen niet lukt, waarom is halen dan wél mogelijk? En dus zit je zonder stiefkinderen aan het kerstdiner met de familie, die verder uit intacte gezinnen bestaat.

Niet te onderschatten is ook de nazorg die je vanaf 27 december op je mag nemen. Vorig jaar bijvoorbeeld bracht exgenoot mij met de auto naar huis nadat we met ons voormalige gezin de kinderkerstviering hadden bezocht. Ik zou met de fiets huiswaarts zijn gekeerd, maar ja, die sneeuw, hè. Dus daar zat ik, op de achterbank tussen mijn kinderen in – want de Nieuwe Partner zat uiteraard op de bijrijdersstoel. Nog maandenlang duurde het trauma van mijn dochter toen ze merkte dat ík thuis uit de auto stapte, terwijl zíj met papa meeging. Zalvende praat (‘Maar nu ga je toch gezellig bij papa Kerst vieren? En dan gaan we de andere kerstdag in mama’s huis eten, met cadeautjes onder de boom!’) mocht niet baten: midden augustus, aan de Franse Rivièra, had ze het er nog over.

Nee, geef mij maar januari. Dan duurt het nog heel, heel lang tot het Pasen is. En nog veel, veel langer tot Moederdag.

 

Sint op bezoek bij het stiefgezin

 

Sint is danig in zijn nopjes:

wat? Zés namen op de deur!

Opgewekt grijpt hij de pakjes.

Dit is goed voor zijn humeur.

 

 

Want het is reeds lang geleden

dat hij zoiets heeft gezien.

Pa, ma en maar liefst vier kind’ren,

zo’n familie telt voor tien!

 

 

Dan slaat Sint het grote boek op

en verdwijnt zijn blij gelaat.

“Dit is waarlijk niet te volgen.

Moet je kijken wat hier staat!

 

 

Maandag is haar zoon bij vader.

En die heeft een nieuwe man.

Dochterlief is dan bij moeder,

als het in haar rooster kan.

 

 

Ja, de stiefdochters zijn bij haar,

Maar dan is de man weer weg

naar zijn vaste studieavond.

Beste Piet, we hebben pech.”

 

 

“Morgen maar opnieuw proberen?”

zegt de pakjespiet meteen.

Maar de Sint begint te lezen:

“Dan is moederlief alleen.”

 

 

“En op woensdag dan?” vraagt Piet snel.

“Nee, dat wordt ook niets, mijn vrind.”

Want op woensdag, zag de Sint al

is hier helemaal geen kind.

 

 

‘t Huilen nader dan het lachen,

bladert Sint gauw door het boek.

“Donderdag over twee weken?

Kunnen wij dan op bezoek?”

 

 

“Helaas, dan vieren twee bij opa

en hun oma Sinterklaas.

Dus is het ook niet compleet hier.

Dat wordt niets mijn Pieterbaas.”

 

“In het weekend dat daarna komt?”

vraagt de Piet, hij klinkt al kwaad.

“Zijn ze bij hun and’re ouders,”

zucht de Sint ten einde raad.

 

 

“Dit is toch niet meer te plannen?!”

Sinterklaas  praat nu echt luid:

“Zet die zak maar bij de voordeur.

Ze zoeken het mooi zelf maar uit!”

 

(met dank aan rijmpiet Chris Pettersson)

 

Een cadeau voor stiefmoeder

Cadeautjes kopen en kaarten versturen: het is het domein van de vrouw. Een man zal écht niet verzinnen dat het misschien attent is om zijn moeder een doos bonbons te schenken als hij zijn kinderen bij haar op komt halen – vijf dagen nadat hij ze plotsklaps, met haastig ingepakte logeertas, bij haar neerzette, omdat hij alweer totaal onverwacht met een wel heel slecht uitkomende schoolvakantie werd geconfronteerd. Nee, vrouwen krijgen het relatiegeschenkbeheer automatisch in hun takenpakket zodra zij een gezin stichten. Eigenlijk ver daarvoor al, om precies te zijn in de prille verkeringstijd. En krijgen ze er, door een ongelukkige samenloop van omstandigheden, later in hun leven een paar stiefkinderen plus bijbehorende familieleden bij, dan betekent dat een niet geringe taakverzwaring. Om te beginnen dient de kersverse stiefmoeder de verjaarskalender te bewerken. Ongewenste voormalige familieleden verwijdert zij met een paar ferme streken Tipp-ex, waarna ze de vulpen ter hand neemt en met liefdevolle aandacht alle bonuskinderen, stiefgrootouders, -ooms,-tantes en -neefjes en -nichtjes aan de kalender toevoegt.

De cadeaus regelt stiefmoeder ook. Zonder aanzien des persoons. Goedmoedig beschildert ze vazen voor Echte Moeder, samen met haar bonusdochters. Ze maakt snoezige schilderijlijstjes voor het veertigjarig huwelijksfeest van de ex-schoonouders van haar nieuwe man. Met haar eigen kinderen knutselt ze placemats voor haar exgenoot en, vanzelfsprekend, voor  zijn nieuwe partner. Wíe er ook jarig is – stiefmoeder loopt door drogist en warenhuis om badschuim, chocola en andere parafernalia aan te schaffen. Op vakantie? Zij struint goeiig de meest afzichtelijke souvenirshopjes af met het kroost, op zoek naar een passend geschenk voor de wederzijdse exen.

Totdat ze zelf jarig is. Dan staan de stiefdochters met lege handen. Voor stiefmoeder niet erg natuurlijk – een presentje hóéft voor haar niet zo nodig. Die meiden echter staren stilletjes voor zich uit. Niemand stond dit keer klaar met plakband en gekleurd karton. Niemand ging met ze mee om zeepjes uit te zoeken. Maar wie weet komt het ooit goed. Want ook vaders leren met de jaren.

Deze columns verschenen tussen 2008 en 2013 op de site van Stichting Stiefmoeders