‘Wij zijn bang voor lege ruimten. Maar de lege ruimte heelt ons.’ Dat zei Leo Fijen tijdens een lezing over stilte, afgelopen weekeind in de Janskerk in Utrecht. Ik ben best bang voor leegte en stilte. Toch bracht ik dit paasweekeind urenlang in stilte door. 

Waarom deed ik dat, zul je je afvragen. Er was immers genoeg te doen in de stad. Het Tweetaktfestival op de Neude, een kussengevecht op het Domplein, dansfeest 80’s Verantwoord in Tivoli Vredenburg: meestal laat ik, sociaal dier en festivalganger, dit soort happenings niet aan mijn neus voorbijgaan. Maar dit weekeind deed ik mee aan de Paaswake van de EUG.  Vrijdagavond, een deel van de nacht en zaterdag van 10.00 tot 00.00 uur was ik in de kerk. Op zoek naar stilte en verdieping.

Wat gebeurt er tijdens zo’n paaswake? Het zijn de laatste loodjes van de vastentijd. Na zeven weken minderen, bijvoorbeeld met alcohol, zoetigheid en vlees, zijn er nog een paar dagen van bezinning voordat het Pasen is. Voorafgaand aan de wake is er een viering voor Goede Vrijdag. In een theater-achtige setting wordt het sterven van Jezus herdacht. Niet vanuit een gemakkelijke stoel, maar het is letterlijk afzien: gedurende een uur verplaatsen we ons door de lege kerk, waar telkens, staand bij een boomstronk met een brandende kaars erop, een gedeelte van het verhaal wordt verteld. Lopen we weg bij de boomstronk, dan blaast iemand de kaars uit.

Na de viering wordt het stil in de kerk. Het waken begint. Op allerlei plekken in de kerk zijn hoekjes ingericht om te mijmeren, te schrijven, te schilderen of te mediteren. Je kunt een kaarsje branden bij het grote houten kruis dat in het hoogkoor staat. Of brieven schrijven voor Amnesty, meeschilderen aan een groot schilderij, een gebed of gedachte noteren en aan een boomstamkruis prikken. Ook is er een paar keer, overdag en ‘s nachts, een muzikale meditatie met klankschalen. Bij mij hakt vooral de ‘steen-meditatie’ erin: ‘Schrijf op een steen wat je hebt verloren en leg de steen in het water. Het water kan je verlies laten vervloeien of verzachten.’ Drie stenen laat ik in het water vallen. En dat doet pijn.

Elk heel uur tijdens de paaswake is er een liturgisch moment: dan zitten we een minuut of tien bij elkaar om luisteren naar een tekst en een paar liederen te zingen. Bijvoorbeeld het Taizé-lied Dans nos obscurités, ‘ontsteek in onze duisternis een licht dat nooit meer dooft’. Zittend op een kussentje in het hoogkoor is alleen dat al een bijzondere ervaring: iedereen loopt in en uit gedurende de dag, soms zijn er zestig mensen in de kerk, dan weer twaalf – maar elk heel uur ontmoet je elkaar daar.

Een groepje diehards waakt de hele nacht door. Ik ga een paar uurtjes naar huis om te slapen. Ik hoor de volgende ochtend hoe prachtig het ochtendlicht was om een uur of 6. Zaterdag kom ik binnen als de lezing van Leo Fijen bijna begint. Het is een ode aan de stilte. Leo vertelt dat hij sinds tien jaar zijn dag begint met een uur stilte. Hij gaat dan niet zitten mediteren, zegt hij: hij doucht, pakt de vaatwasser uit en doet alles met aandacht, in een stil huis. Want stilte geeft vrijheid in het leven, stelt Leo. ‘Alles begint in de stilte. Alleen zo kom je in de ruimte van je hart. Door stil te zijn besef ik dat ik niet het centrum van de wereld ben. Zo ontstaat er ruimte voor de ander. Wij zijn bang voor lege ruimten, maar de lege ruimte heelt ons. Stilte is levensnoodzakelijk.’

Om 21.00 uur is de paaswake voorbij. Het paasvuur wordt ontstoken, buiten op het Janskerkhof. Tot 00.00 uur is er een paasnachtviering en dan is het Pasen, het feest van het nieuwe begin. Bij volle maan fiets ik naar huis. Ik ga heerlijk slapen en neem zondag en maandag de tijd om te relaxen. En nee, ik ga vooral níet naar de meubelboulevard.

Over vasten schreef ik een boek, samen met Idelette Otten. Het boek verscheen dit voorjaar. Meer lezen over mijn motieven om te vasten